کنترل چربی خون و تاثیر آن بر سلامت قلب و عروق

لیپید خون که در فارسی به نام چربی خون شناخته می شود، درصد بسیار کمی مواد شبه چربی در خون است که در دوز های پایین به عملکرد دستگاه گردش خون کمک می کند، ولی اگر چربی خون بالا برود، مشکلات متعددی از جمله گرفتگی عروق را برای فرد به همراه دارد.

در ادامه با انواع چربی های خون، آزمایش های مرتبط با چربی خون و داروهای کاهنده چربی خون آشنا می شویم.

چربی خون چیست؟

لیپید ماده‌ای شبیه به چربی است که در خون و بافت های بدن یافت می شود. برای اینکه بدن بتواند بعضی از وظایفش را به خوبی انجام دهد، کلسترول نقش مهمی دارد؛ کلسترول یکی از اجزای اصلی دیواره سلول به حساب می آید.

کلسترول همچنین به تولید هورمون و سوخت و ساز بعضی از انواع ویتامین ها کمک می کند.

انواع چربی خون چه هستند؟

اصلی ترین نوع لیپید کلسترول است که از سه نوع تشکیل شده. از جمله؛

  • کلسترول LDL یا کلسترول بد اصلی ترین نوع لیپید است که باعث انباشته شدن در دیواره رگ و گرفتگی آن ها می شود.
  • کلسترول HDL یا خوب ، نوعی کلسترول مفید است که از تجمع کلسترول بد در دیواره رگ ها جلوگیری می کند.
  • تری گلیسرید نوع دیگری از لیپید است که احتمال بیماری قلب را افزایش می دهد.

آزمایش چربی خون

برای این کار باید از یک تست خون به نام پروفایل لیپید کامل استفاده کنیم. این آزمایش یکی از بررسی هایی است که با گرفتن نمونه خون بیمار انجام می شود و معمولا جواب آزمایش ۳ روز بعد برای شما ارسال می شود.

بهتر است از یک شب قبل از انجام این آزمایش فرد هیچ ماده غذایی نخورد.

تفسیر نتیجه آزمایش چربی خون

در آزمایش خون، مقدار اجزای مختلف بر اساس واحد mg/dL یا میلی گرم در دسی لیتر (یک دهم لیتر= ۱۰۰ cc ) بیان می شود. به طور مثال :

LDL 60 به این معنی است که در هر ۱۰۰ سی سی از خون شما، ۶۰ میلی گرم کلسترول بد وجود دارد.

  • میزان کل کلسترول بدن باید از  ۲۰۰ mg/dL کمتر باشد
  • میزان کلسترول خوب بدن باید ۴۰ mg/dL یا بیشتر از آن باشد
  • سطح کلسترول بد نباید از ۱۰۰ mg/dL بیشتر شود (برای اطلاعات بیشتر از پزشکتان مشورت بگیرید)
  • میزان تری گلیسیرید خون باید از ۱۵۰ mg/dL بیشتر نشود

آزمایش پروفایل چربی خون

اگر لیپید خون بیش از حد افزایش پیدا کند چه می شود؟

اگر لیپید خون بیش از اندازه زیاد شود چربی ها داخل رگ های خونی ذخیره شده و احتمال بیماری های قلبی در فرد زیاد می شود.

رایج ترین مشکلات کلسترول بالا

برای اینکه بدن بتواند بعضی از وظایفش را به خوبی انجام دهد، کلسترول نقش مهمی دارد؛ کلسترول یکی از اجزای اصلی دیواره سلول به حساب می آید. همچنین به تولید هورمون و سوخت و ساز بعضی از انواع ویتامین ها کمک می کند. با وجود این، اگر کلسترول خون از حد مجاز بیشتر شود و تا مدتی طولانی در آن سطح باقی بماند، به سلامتی‌تان آسیب می زند و باعث نوعی بیماری قلبی به نام «تصلب شرایین» می شود.

این بیماری (که به آن آترواسکلروز هم گفته می شود) از تجمع کلسترول، چربی، کلسیم و مواد دیگر داخل سرخرگ ها به وجود می آید و حمل اکسیژن و موادغذایی را برای رگ ها دشوار می کند.

گرفتگی عروق بر اثر تجمع چربی خون

وقتی این مواد روی دیواره سرخرگ ها انباشته شوند، راه عبوری رگ باریک و رگ ضخیم می شود. درنتیجه جریان خون کند یا حتی کاملا بسته می شود. این بیماری موجب درد، کاهش عملکرد بدن و درنهایت مرگ فرد می شود.

همانطور که گفتیم تصلب شرایین حاد حتی ممکن است جان فرد را هم به خطر بیندازد زیرا باعث جرم‌ گرفتن رگ ها و درنتیجه لخته شدن خون می شود و احتمال حمله قلبی به همراه دارد. تجمع این مواد در رگ های دیگر بدن موجب مرگ نمی شود ولی در کیفیت زندگی و سلامت بیمار تاثیر بسیار زیادی دارد.

گرفتگی عروق یا آترواسکلروز چیست و چگونه درمان می شود؟ آترواسکلروز

دلیل بالا رفتن کلسترول یا سطح تری گلیسیرید خون چیست؟

غذاهایی که چربی زیادی دارند (بعضی از انواع چربی)، برخی بیماری های خاص و خیلی عوامل دیگر می توانند موجب زیاد شدن کلسترول و تری گلسیرید خون شوند که در زیر به بعضی از آن ها اشاره می کنیم.

موادغذایی

چربی هایی که کلسترول خون را افزایش می دهند دو نوع هستند؛ چربی اشباع‌شده و چربی ترانس.

چربی اشباع‌شده:

این نوع چربی می تواند سطح کلسترول بد خون را بالا ببرد. بعضی از غذاهای گیاهی مانند روغن پالم و روغن نارگیل هم حاوی این نوع چربی هستند اما این چربی بیشتر در محصولات حیوانی مانند پنیر، شیر، کره و استیک یافت می شود.

چربی ترانس:

چربی ترانس یا همان اسیدهای چرب از چربی اشباع‌شده هم مضرترند زیرا هم میزان کلسترول بد خون را افزایش می دهند و هم سطح کلسترول خوب بدن را کم می کنند

. بعضی از چربی های ترانس به صورت طبیعی در محصولات حیوانی یافت می شوند ولی بیشتر آن ها را در غذاهای فراوری شده‌ای می یابیم که تحت فرایندی به نام «هیدروژنه کردن» قرار گرفته باشند؛ از جمله بعضی از انواع مارگارین (کره گیاهی) و چیپس سیب‌زمینی.

بیماری های خاص

گاهی اوقات سطح کلسترول به دلیل وجود بعضی بیماری ها افزایش پیدا می کند، از جمله:

  • دیابت
  • سندروم متابولیک
  • پرکاری تیروئید
  • سندروم کوشینگ (یا افزایش کورتیزول)
  • بیماری کبد

دلایل دیگر بالا رفتن کلسترول خون:

از علل دیگری که باعث می شوند کلسترول خون افزایش پیدا کند می توان به موارد زیر اشاره کرد.

✅ عدم فعالیت جسمی یا ورزش نکردن: ورزش نکردن می تواند میزان کلسترول بد خون را افزایش دهد. اگر ورزش کنید، نه تنها کلسترول بد بدنتان کم می شود بلکه کلسترول خوب بدنتان هم افزایش می یابد.

✅ سیگار کشیدن: سیگار هم می تواند سطح کلسترول بد خون را زیاد کند و باعث گرفتگی رگ های خونی بشود.

✅ ژنتیک: اگر در خانواده سابقه کلسترول بالا دارید، احتمال اینکه شما هم کلسترول خونتان زیاد شود وجود دارد.

✅ دارو: بعضی از مواد دارویی می توانند سطح کلسترول خون را بیشتر کنند.

علائم چربی خون بالا

 سطح کلسترول بالا هیچ نشانه‌ای در بدن ندارد؛ تا زمانی که سطح کلسترول آنقدر زیاد شود که به بدن آسیب برساند. برای مثال، علائم بالا بودن کلسترول معمولا به شکل بیماری قلبی ظاهر می شوند و باعث احساس درد در قفسه سینه (آنژین قلبی)، حالت تهوع و چاقی در فرد می شود. حمله قلبی و سکته هم از نشانه های بالا بودن کلسترول هستند.

اگر لیپید بدن بیش از اندازه باشد، باید چه کرد؟

✅ پزشک معمولا در این شرایط یک رژیم غذایی مناسب (بدون چربی اشباع شده و کلسترول) برایتان تجویز می کند.

✅ همچنین باید سطح فعالیت فیزیکی‌تان را افزایش دهید.

✅ گاهی حتی لازم است برای کاهش میزان لیپید دارو مصرف کنید.

ارتباط چربی خون و فشار خون

کسی که یکی از عوامل بیماری قلبی را دارد، باید از آن به بعد احتیاط بیشتری کند ولی کسی که دوتا از این عوامل را دارد، باید به صورت جدی تغییراتی در زندگی‌اش صورت دهد تا بتواند جان خود را نجات دهد.

تحقیقات نشان داده‌اند وقتی فردی به صورت همزمان دو تا از عوامل خطرناک بیماری قلب را داشته باشد (مثلا فشار خون و کلسترول)، این عوامل دست به دست هم می دهند تا مشکل قلبی او را وخیم تر کنند.

تاثیر چربی خون بر فشار خون بالا

بنابراین وقتی هم فشار خون داشته باشید و هم کلسترول خونتان بالا باشد رگ های خونی و قلبتان زودتر آسیب می بینند؛ حتی اگر شدت این دو عامل خیلی زیاد نباشد.

بنابراین اگر این مشکلات را کنترل نکنید ممکن است دچار حمله یا سکته قلبی شوید، چشمتان ضعیف شود یا دچار بیماری های کبدی شوید.

بنابراین، اگر تست کلسترول داده‌اید و متوجه شده‌اید که کلسترول خونتان بالا رفته، باید بیشتر مراقب فشار خونتان باشید. این دو عامل اگر با یکدیگر همکاری کنند به عامل خیلی خطرناکی تبدیل می شوند و ممکن است جانتان را به خطر بیندازند اما اگر حداقل یکی از این دو عامل را کنترل کنید، نمی گذارید چنین اتفاقی بیفتد و هرگز تسلیم بیماری نمی شوید.

مفهوم کلسترول بالا

اگر پزشک تشخیص داده کلسترول خون دارید، یعنی میزان کلسترول خونتان از حد لازم بیشتر است.

کلسترول نوعی ماده چرب است که بدن برای ترشح برخی هورمون ها، تولید ویتامین دی و ساخت سلول های سالم از آن استفاده می کند.

بعضی از این مواد از موادغذایی گرفته می شوند و برخی دیگر داخل خود بدن تولید می شوند.

اصلی ترین خطر کلسترول خون این است که رگ های خونی آنقدر تنگ می شوند که خون لخته شده و جلوی جریان خون را می گیرد. در این صورت می گوییم فرد دچار بیماری قلبی-عروقی شده‌است.

کلسترول بالا یعنی چقدر؟

برای محاسبه کلسترول خون دکترها از اعداد مختلفی استفاده می کنند. طبق استاندارد سازمان ملی خون، ریه و قلب آمریکا، میزان کلسترول خون باید به صورت زیر باشد:

کل کلسترول مجاز بدن

کلسترول مجازکمتر از ۲۰۰ میلی گرم (به ازای هر دسی لیتر)
مرز۲۰۰ تا ۲۳۹ میلی گرم بر دسی لیتر
کلسترول بالا۲۴۰ یا بیش از ۲۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر

میزان مجاز کلسترول بد 

کمتر از ۱۰۰ میلی گرم بر دسی لیترحد مطلوب
۱۰۰ تا ۱۲۹ میلی گرم بر دسی لیترحد مجاز
۱۳۰ تا ۱۵۹ میلی گرم بر دسی لیترمرز
۱۶۰ تا ۱۸۹ میلی گرم بر دسی لیترزیاد
بیش از ۱۹۰ میلی گرم بر دسی لیترخیلی زیاد

کلسترول خوب (یا لیپو پروتئین پرتراکم)

حد مطلوب۶۰ میلی گرم بر دسی لیتر
حد مجاز۴۱ تا ۵۹ میلی گرم بر دسی لیتر
کمبود۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر یا کمتر

 عواملی زیادی هستند که باعث افزایش کلسترول خون می شوند؛ رژیم غذایی، وزن و فعالیت فیزیکی، ژنتیک، سن و حتی جنسیت، همگی بر میزان کلسترول تاثیر می گذارند.

چرا کلسترول بالا باعث افزایش فشار خون می شود

وقتی پزشک تشخیص می دهد شخصی به کلسترول بالای خون مبتلا شده، برای او دارو تجویز می کند. علاوه بر این، فرد باید تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی‌اش ایجاد کند تا بتواند به‌طور طبیعی سطح کلسترول خونش را کنترل کند.

در عین حال، کسی که کلسترول دارد باید به میزان فشار خونش هم توجه داشته باشد. کسانی که کلسترول خون بالایی دارند اغلب بعد از مدتی فشار خون هم می گیرند ولی دلیل این اتفاق چیست؟

فشار خون چیست؟

وقتی خون با شدت و نیروی خیلی زیادی به دیواره های رگ برخورد می کنند، می گویند فرد فشار خون گرفته است. شیلنگ باغچه را در نظر بگیرید.

وقتی می خواهید گل های کوچک و ظریف را آب دهید فشار اب شیلنگ را کم می کنید تا به شکوفه های گل آسیب نرسد اما اگر بخواهید درختچه ها را آبیار کنید،  فشار آب را بیشتر می کنید تا کار آبیاری زودتر تمام شود.

حال تصور کنید شیلنگ حیاطتان قدیمی است؛ خشک و محکم شده و یک عالمه جرم و رسوب گرفته. در این صورت برای اینکه آب بتواند با فشاری که می خواهید از شیلنگ بیرون بیاید، باید آب را تا بیشترین حالت باز کنید.

فشار خون بالا

پس فقط درصورتی می توانید باغچه را آبیاری کنید که فشار آب را زیاد کنید و آب بتواند از آن همه اشغال و رسوب عبور کند. دلیل ابتلا به فشار خون هم همین است.

از آنجایی که به خاطر رسوب کلسترول (روی دیواره داخلی رگ ها) رگ ها سفت و باریک می شوند، قلب باید بیشتر کار کند تا بتوان با فشار بیشتری خون را به سمت رگ ها بفرستد؛ در غیر این صورت خون به اندام های مختلف بدن نمی رسد.

درنتیجه فشار خون می گیرید. درست مثل این است که قلبتان فلکه آبش را باز کند تا بتواند اکسیژن و موادغذایی لازم را به همه سلول ها و اندام های بدن بفرستد.

فشار و چربی خون عامل آسیب های عروقی

با گذشت زمان این فشار خون به شریان های قلب و رگ های خونی دیگر بدن آسیب می زند. رگ های خونی طوری ساخته شده‌اند که نمی توانند به طور دائم این میزان فشار خون را تحمل کنند. درنتیجه به مرور پاره شده یا آسیب های دیگری را متحمل می شوند.

وقتی رگ خونی پاره می شود، مکان خوبی برای تحمع کلسترول های اضافه بدن به وجود می آید؛ یعنی فشار خون بالا و درنتیجه آن آسیب رسیدن به رگ های خون، باعث رسوب بیشتر کلسترول می شود.

وقتی چنین اتفاقی می افتد، قلب دوباره باید بیشتر کار کند تا خون را به همه نقاط بدن برساند که این به نوبه خود به ماهیچه های قلب هم آسیب می زند. پس قبل از اینکه دیر شود باید هر دوی این دو عامل ریسک (فشار خون و کلسترول خون) را کنترل کنید.

داروی چربی خون

دارو های چربی خون فقط باید با تجویز پزشک مصرف شود و معرفی دارو های چربی خون به معنای مجوز مصرف آنها برای بیماران مبتلا به چربی خون بدون نظر پزشک نیست.
دارو های کاهنده چربی خون عبارتند از :
✅ خانواده استاتین ها
✅ مهارکننده جذب کلسترول مثل  ازیتیماب
✅ رزین های کاهنده LDL
✅ فیبرات کاهنده تری گلیسیرید
✅ نیاسین
✅ اتیل استر های Omega 3
داروی کاهنده چربی خون

کنترل کلسترول و فشار خون

خوشبختانه هر دوی این عوامل به راحتی قابل کنترل هستند. داروهایی هستند که می توانند هر دوی این عوامل خطرناک را کنترل کند. فقط کافی است آن ها را مصرف کنید، مرتب به پزشک مراجعه کنید و میزان فشار و کلسترول خونتان را زیر نظر داشته باشید.

چربی های مفید خون

همچنین می توانید تغییراتی در سبک زندگی‌تان دهید که به صورت طبیعی قلب و رگ های خونی را تقویت کرده و از آسیب آن ها جلوگیری می کند. از جمله این تغییرات می توان به نکات زیر توجه کرد:

✅ از استعمال دخانیات پرهیز کنید یا اگر عادت به سیگار کشیدن دارید، آن را ترک کنید.

✅ فعالیت داشته باشید؛ حداقل روزی سی دقیقه در روز ورزش کنید و هفته‌ای دو بار ورزش های استقامتی انجام دهید.

✅ رژیم غذایی سالمی داشته باشید و بیشتر از میوه، سبزیجات، غلات، پروتئین خالص و چربی های سالم (مانند ماهی و مغز آجیل فرآوری نشده) استفاده کنید.

✅ از مصرف بیش از حد کلسترول، سدیم و شکر خودداری کنید.

برای کاهش چربی خون چه بخوریم

رژیم غذایی کاهش کلسترول خون را می توانید به طور کامل در مقاله زیر مطالعه کنید.

دکتر سعید یزدانخواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

[wp_ulike]

.برای ارتقاء کیفیت مطالب امتیاز دهید

سیستم پرسش و پاسخ

ثبت سوال جدید

ثبت سوال جدید غیرفعال می‌باشد.

پیگیری سوال قبل

برای پیگیری پاسخ سوال خودتون و نمایش آن کد رهگیری خود را در این قسمت وارد کنید.
تصاویر پیوست امکان انتخاب تا ۵ تصویر وجود دارد. جهت انتخاب چندگانه کلید Ctrl را نگه دارید. (فرمت های مجاز شامل png, gif و jpg می باشد و حداکثر حجم هر تصویر ۸ مگابایت است.)
© همیارسیستم
  • تصویر کاربر علی چهارشنبه ۲۰ آذر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 259 مشاهده پرسش
    با سلام و عرض ادب احترام اقای دکتر دخترم 3 سالشه بردم دکتر قلب اکو و نوار قلبی گرفتند گفتند رگ اضافه دارد دارو دادند دو ماه مصرف بشود قلبشان ارام بشود بعد از دو ماه از طریق رگ پا رگ اضافه قلبشان سوزانده شود ایا نیاز هست به عمل یا با دارو بر طرف میشود در ضمن هیچ گونه علام خاصی و مشکلی ندارد فقط به علت بیماری انفلونزا که به دکتر مراجعه شد فرمودند قلبشان صدای اضافه دارد و پیگیری که کردم متخصص شهرمان (فرمودند رگ اضافه دارد) تصاویر نوار قلب و اکو هم برایتان به پیوست ارسال میشود با تشکر از زحمات شما
    1. تصویر کاربر دکتر سعید یزدانخواه چهارشنبه ۲۰ آذر ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام و عرض ادب
      این بیماری با دارو به تنهایی قابل درمان نیست و نیاز به اصلاح بسته شدن شریان باز باقیمانده به وسیله کویل یا چتر دارد

  • تصویر کاربر علی یکشنبه ۱۷ آذر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 227 مشاهده پرسش
    سلام جناب آقای دکتریزدان خواه ببخشیدجواب اکوروخدمت جنابعالی فرستادم لطفا جوابشواعلام میفرماییددرضمن دکترهنگام اکوگفته قطرسیاهرگ که ۳۵بایدباشه برای من ۳۸است آیاخطرناکه واحتمال افزایش آن وجودداردممنونم ازجنابعالی سن من هم ۴۰سال میباشد
    1. تصویر کاربر دکتر سعید یزدانخواه یکشنبه ۱۷ آذر ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام و عرض ادب
      طبق نتیجه اکو افزایش ضخامت دیواره قلب در اثر فشار خون مزمن دیده می‌شود و علاوه بر آن شریان آئورت و نه ورید اتساع مختصری دارد توصیه می‌کنم که سالیانه کاردیوگرافی را تکرار بفرمایید و برای کنترل فشار خون لوزارتان جزو داروهای مصرفی باشد

  • تصویر کاربر فاطمه شنبه ۹ آذر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 227 مشاهده پرسش
    خانم شصت وپنج ساله که نارسایی قلبی دارد پمپاژ ضعیف داردبجای 65تا 45 تا می زندبا تشخیص idhبستری شدپاهایش مرتبا باد شدید دارد بی حال است نفسش تنگه .دکتر تجویز کونکور کرده شما موافقید
    1. تصویر کاربر دکتر سعید یزدانخواه شنبه ۹ آذر ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام و عرض ادب
      لطفاً تصویر گزارش اکو را بفرستید

  • تصویر کاربر سارا یکشنبه ۳ آذر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 255 مشاهده پرسش
    با سلام و خسته نباشید بنده 32 سال دارم و باردارم تپش قلب شدید و تنگی نفس دارم اکو دادم گفتن دریچه میتران تنگ شده و روماتیسم قلبی دارم دکترم فقط بهم پروپونالول و تریامیترن اچ داده و گفته یک ماهه دیگه دوباره بیا خاستم بدویم آیا خطرناکه و آدم رو می کشه یا نه خیلی استرس دارم ممنون
    1. تصویر کاربر دکتر سعید یزدانخواه یکشنبه ۳ آذر ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام و عرض ادب
      پاسخ شما بستگی به شدت تنگی دریچه دارد در صورتی که تنگی شدت کم یا متوسط داشته باشد معمولاً بارداری به خوبی تحمل می شود و در صورت شدید بودن احتمال خطر وجود دارد

  • تصویر کاربر مریم شنبه ۲۵ آبان ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 231 مشاهده پرسش
    اقای دکتر سلام من 28 سالمه مشکل من اینه وقتی اکو قلب از من گرفتند گفتند دریچه قلب گشاد است ورگی که از ریه به قلب وصل هست یک مقدار فشارش بالا است که من متوجه نشدم الان هروز قلبم در د کوتاهی را احساس میکند وکمی هم سر شانه چپم سنگین است ایا مشکل من جدی است هروز هم درد میکند داروی خاصی هم به من ندادند با تشکر
    1. تصویر کاربر دکتر سعید یزدانخواه شنبه ۲۵ آبان ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام و عرض ادب
      لطفاً تصویر گزارش اکو را بفرستید

  • تصویر کاربر ناصر دوشنبه ۱۰ تیر ۹۸( 4 سال پیش) تعداد بازدید: 243 مشاهده پرسش
    سلام دو ماهه سکته مغزی کردم الان راه میرم حرفم خوبه فقط حالت بی حسی خفیف دست و پاه سمت راست نگرانم میکنه میگن تا لخته خون در مغز وجود داره اینجوری هستی و پلاویکس روزی یکی و آ.لس.آ.80 شب یکی صب یکی میخورم چکار کنم لخته ازبین بره؟ ممنونم مرادی
    1. تصویر کاربر دکتر سعید یزدانخواه دوشنبه ۱۰ تیر ۹۸( 4 سال پیش)

      سلام و عرض ادب
      این عوارض بعلت سکته اولیه است و الان وجود یا عدم وجود لخته در سیر بیماری شما تاثیری نداره و چیزی که الان به شما کمک خواهد کرد فیزیوتراپی است و مصرف دارو بصورت مادام العمر

درحال دریافت اطلاعات