تنگی دریچه آئورت (علائم، علت، تشخیص و درمان)

تنگی دریچه آئورت چیست؟

تنگی دریچه آئورت یا همان aortic stenosis زمانی رخ می دهد که دریچه آئورت قلب انسان تنگ می شود. این تنگی دریچه از باز شدن آن به اندازه کامل و کافی جلوگیری می کند که در نتیجه جریان خون توسط آن مسدود یا محدود می شود.

در این شرایط خون به خوبی از عضله قلب به دریچه اصلی و سپس کل اعضای بدن انسان منتقل نمیشود.

زمانیکه جریان خون از دریچه آئورت محدود یا مسدود می شود، قلب شما باید برای پمپاژ کردن خون به تمام اعضای بدن بیشتر از حالت عادی کار کند.

این کار بیشتر در نهایت منجر به محدود شدن خونی که عضله قلب پمپاژ می کند می شود و همین موضوع می تواند منجر به بروز علائم و مشکلاتی نظیر ضعیف شدن قلب بیمار شود.

درمان بیمارانی که با مشکل تنگی دریچه آئورت مواجه هستند، به میزان شدت مشکل قلبی آنان بستگی دارد. ممکن است بیمار برای تعمیر و یا تعویض دریچه آئورت تحت عمل جراحی قرار گیرد.

در صورتی که مشکل تنگی دریچه آئورت نادیده گرفته شود، ممکن است در بلند مدت مشکلات بسیار جدی قلبی گریبان گیر بیمار شود.

علائم

مشکل تنگی دریچه آئورت از حالت معمولی تا شدید در بین افراد مختلف دیده می شود. این تنگ شدن دریچه آئورت دارای نشانه ها و علائمی است که عموما زمانی خود را نشان می دهند که مشکل بیمار شدید باشد. برخی بیماران که با مشکل تنگی دریچه آئورت مواجه هستند گاهی اوقات تا سال های زیادی هیچ علائم خاصی را تجربه نمی کنند. نشانه ها و علائم مشکل تنگی دریچه آئورت عبارتند از:

• صدای غیر نرمال قلب (زمزمه یا غرغر خاص قلب)
• درد سینه (آنژین صدری) یا تنگی قفسه سینه با انجام فعالیت های فیزیکی
• حس ضعف و سرگیجه یا مشکل ضعف کردن با انجام کار های عملی
• تنگی نفس، به خصوص در زمان فعالیت
• خستگی، به خصوص در زمان فعالیت
• مشکل تپش قلب (داشتن ضربان قلب سریع و لرزش)
• نخوردن غذا به اندازه کافی ( به خصوص در کودکانی که مشکل تنگی دریچه آئورت دارند)
• بدست نیاوردن وزن کافی ( به خصوص در کودکانی که مشکل تنگی دریچه آئورت دارند)

تاثیرات مربوط به تضعیف قلب ناشی از تنگی دریچه آئورت ممکن است به نارسائی قلب منجر شود. از جمله علائم و نشانه های نارسایی قلب می توان به تنگی نفس و پا و قوزک ورم کرده اشاره کرد.

زمان مراجعه به پزشک

اگر مشکل صدای غیر نرمال قلب را دارید، ممکن است پزشک معالج شما پیشنهاد کند به ملاقات یک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. اگر هر گونه علائم خاصی در شما به وجود آمد که نشان دهنده تنگی دریچه آئورت هستند، حتما به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.

دلایل و علل بروز تنگی دریچه آئورت

قلب شما چهار دریچه دارد که جریان خون بدن را در مسیرهای درست مدیریت می کنند. این دریچه ها شامل دریچه میترال، دریچه تریکوسپید، دریچه ریوی و دریچه آئورت می شوند.

هر کدام از این چهار دریچه شامل بال هایی می شوند که با هر ضربان قلب باز و بسته می شوند. گاهی اوقات این دریچه ها به خوبی باز و بسته نمی شوند و پروسه جریان خون در بدن شما با مشکل مواجه می شود و امکان از بین رفتن توانایی مناسب قلب در پمپاژ خون به بدن وجود دارد.

در مشکل تنگی دریچه آئورت، دریچه مربوطه بین بطن چپ قلب بیمار و شریان اصلی که خون را از قلب به اندام بدن منتقل می کند ( آئورت ) تنگ می شود.

هنگامی که دریچه آئورت فرد تنگ می شود، بطن چپ قلب باید برای رساندن خون کافی به آئورت و سپس کل بدن بیشتر از حالت معمول کار و فعالیت کند. همین موضوع منجر به بزرگ شدن و ورم بطن چپ می شود. در نهایت فعالیت بیش از حد قلب می تواند بطن چپ و در مجموع خود عضله قلب را ضعیف کرده و مشکلاتی نظیر نارسایی قلبی و موارد مرتبط با آن را به وجود آورد.

تنگی دریچه آئورت می تواند بنا به دلایل مختلفی رخ دهد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:

نقص مادرزادی قلب

دریچه آئورت شامل بافت های پره ای سفت و محکم به شکل مثلث می شود که نام علمی آن ها نیز cusps است. برخی کودکان با دریچه آئورتی به دنیا می آیند که دو بافت پره ای یا همان بیکوسپید دارد. حتی ممکن است برخی افراد تنها با یک عدد از این بافت های خاص و یا حتی ۴ بافت پره ای در دریچه آئورت خود به دنیا بیایند، اما این موارد خیلی نادر هستند.

این مشکلات ممکن است هیچ گونه مشکلی را تا بزرگسالی به وجود نیارند، اما با رسیدن به بزرگسالی دریچه آئورت شروع به باریک تر شدن کرده یا حتی مشکل نشتی در آن رخ می دهد و نیاز به تعمیر و یا تعویض آن به وجود خواهد آمد.

داشتن مشکل دریچه آئورت مادرزادی نیاز به بررسی منظم توسط پزشک دارد. در اکثر موارد پزشکان دلیل اصلی مشکل داشتن دریچه قلب را به درستی تشخیص نمی دهند.

رسوب کلسیم بر روی دریچه

با گذر سن و رسیدن به بزرگسالی، ممکن است کلسیم بر روی دریچه های قلب فرد انباشته شود. کلسیم یک ماده معدنی در خون شما است.

زمانی که خون مرتب در دریچه آئورت جریان پیدا می کند، رسوب های کلسیم می توانند بر روی بافت های دریچه رسوب کنند. این رسوب های کلسیم ربطی به خوردن قرص های کلسیمی یا شربت های حاوی این ماده معدنی ندارند.

این انباشه های کلسیم ممکن است هیچ وقت مشکلی به وجود نیاورند. با این حال در برخی افراد، به خصوص آن هایی که به صورت مادرزادی مشکل دریچه آئورت غیر نرمال دارند، رسوب های کلسیم منجر به سفت شدن بافت های دریچه آئورت می شوند.

این سفتی و تنگی مربوط به دریچه آئورت ممکن است در سنین کم نیز رخ دهد. با این حال تنگی دریچه آئورت که مربوط به افزایش سن و انباشه شدن کلسیم بر روی بافت های دریچه باشد اکثرا در افراد مسن رایج است. علائم این مشکل معمولا تا سنین ۷۰ الی ۸۰ سالگی بروز پیدا نمی کنند.

تب روماتیسمی

یکی از مشکلات و عوارض عفونت های گلو، تب روماتیسمی است که می تواند منجر به ایجاد زخم و لکه بر روی بافت دریچه آئورت افراد شود. بافت های زخم شده و لکه دار به تنهایی می توانند منجر به تنگ شدن دریچه آئورت در افراد شوند.

همچنین این بافت های مشکل دار می توانند یک سطح سفت را برای انباشته شدن کلسیم به وجود آورده و در سنین بالاتر بستر را برای مشکل تنگی دریچه آئورت در افراد فراهم سازند.

تب روماتیسمی ممکن است بیش از یک دریچه قلب را با آسیب مواجه کند و این آسیب می تواند از چندین جهت باشد. یک دریچه قلبی آسیب دیده ممکن است به خوبی باز یا به خوبی بسته نشود و یا هر دو. با این که تب روماتیسمی یک شرایط خاص و نادر به شمار می رود، برخی بزرگسالان از کودکی مشکل مربوط به تب روماتیسمی را در بدن خود دارند.

عوامل خطرزا در ایجاد تنگی دریچه آئورت

در بیماری تنگی دریچه آئورت ریسک های مختلفی وجود دارد. از جمله این موارد می توان به ریسک های زیر اشاره داشت:

• سن بالا
• مشکلات خاص قلبی که از زمان تولد وجود داشتند، نظیر دریچه قلب تک پره یا چند پره ای
• تاریخچه عفونت هایی که بر روی عضله قلب تاثیر داشته اند.
• داشتن فاکتور های ریسکی قلبی و عروقی نظیر دیابت، کلسترول بالا و یا فشار خون بالا
• بیماری های شدید و مشکلات کلیه
• تاریخچه ی داشتن رادیولوژی بر روی قفسه سینه

عوارض تنگی دریچه ی آئورت

تنگی دریچه ی آئورت می تواند مشکلاتی را برای بیماران به وجود آورد. از جمله این مشکلات می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• نارسایی قلب
• سکته
• لخته های خونی
• خون ریزی
• غیر نرمال بودن ضربان و ریتم قلب (آریتمی قلبی)
• عفونت هایی که بر روی قلب اثر می گذارند مانند اندوکاردیت
• مرگ

پیشگیری از تنگی دریچه آئورت

برخی راه های ممکن برای جلوگیری از تنگ شدن تنگی دریچه قلب وجود دارد که می توان آن ها را در زندگی خود در نظر گرفت. در اینجا به چند مورد از آن ها اشاره خواهیم داشت:

برداشتن قدم هایی در راستای اجتناب از تب روماتیسمی

می توانید این کار را با مراجعه به پزشک هر زمانی که گلو درد داشتید انجام دهید. درد و مشکل گلو اگر به موقع حل نشود می تواند به تب روماتیسمی منجر شود. خوشبختانه گلو درد معمولا می تواند به سادگی به کمک آنتی بیوتیک ها درمان شود. تب روماتیسمی اکثرا در کودکان و افراد جوان رواج دارد.

بررسی عوامل خطر برای بیماری عروق کرونر

این بیماری ها شامل فشار خون بالا، چاقی و سطح کلسترول بالا می شوند. این فاکتورها می توانند مرتبط با تنگی دریچه آئورت باشند پس ایده خوبی است که وزن خود را در حد ایده آل نگه دارید و حواستان به سطح کلسترول بدن و فشار خون باشد، به خصوص اگر مشکل تنگی دریچه آئورت دارید.

مراقبت از دندان و لثه ها

ممکن است یک ارتباط خاص بین لثه های عفونتی و بافت های عفونت یافته قلب وجود داشته باشد. التهاب بافت های قلب که بر اثر عفونت به وجود می آیند می توانند منجر به تنگ شدن شریان ها و همچنین مشکلاتی در دریچه آئورت شوند.

وقتی که فهمیدید که مشکل تنگی دریچه آئورت دارید، پزشک شما ممکن است مواردی نظیر محدود کردن فعالیت های شدید بدنی را جهت کاهش فشار بر روی قلب شما تجویز کند.

تشخیص مشکل تنگی دریچه در افراد

پرسش از دکتر تماس با ما

برای تشخیص مشکل تنگی دریچه آئورت افراد، پزشک معالج ممکن است علائم و نشانه ها را بررسی کرده، تاریخچه سلامتی را چک کند و یک آزمایش فیزیکی را تجویز نماید. پزشک معالج قطعا به ضربان قلب شما به کمک دستگاه های مخصوص گوش می دهد تا هرگونه اختلال و غیر نرمال بودن ریتم و تپش قلب را که نشان دهنده مشکلات در دریچه آئورت است پیدا کند.

پزشک معالج شما ممکن است تست های مختلفی را جهت تشخیص شرایط فعلی و پیدا کردن دلیل بروز آن و شدت مشکل و آسیب تجویز کند. از جمله این تست ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:

الکتروکاردیوگرام

در این تست، سیم ها ( الکترود ها) با کمک صفحات کوچکی بر روی پوست شما قرار می گیرند تا میزان فعالیت الکتریکی قلب شما را اندازه گیری کنند. تست الکتروکاردیوگرام یا همان ECG می تواند بخش های بزرگ شده از قلب، بیماری های قلبی و ریتم های غیر طبیعی قلب را شناسایی کند.

X-RAY قفسه سینه

یک آزمایش ایکس ری قفسه سینه می تواند به پزشک معالج شما در تعیین این موضوع که آیا قلب بزرگ شده است یا خیر کمک کند. این مشکل زمانی رخ می دهد که دریچه آئورت افراد تنگ شده باشد. این موضوع همچنین می تواند نشان دهد که آیا شما رگ های خونی بزرگ شده در اطراف قلب دارید یا خیر و همچنین از رسوب های احتمالی کلسیم بر روی سطح دریچه آئورت مطلع خواهید شد. یک آزمایش ایکس ری از قفسه سینه به پزشکان در تعیین وضعیت ریه های افراد نیز کمک می کند.

اکوکاردیوگرافی

این تست از امواج صدا جهت تولید تصاویر ویدیویی از حرکات قلب شما استفاده می کند. در طول این تست، متخصصین یک دستگاه خاص به نام ترانسدیوسر را بر روی سینه شما نگه می دارند.

پزشکان از این آزمایش جهت ارزیابی بخش های مختلف قلب شما استفاده می کنند. همچنین وضعیت دریچه قلب شما و گردش خون در قلب نیز در این آزمایش مشخص می شود.

یک پزشک عموما از این تست جهت تشخیص وضعیت فردی که احتمال ابتلا آن به مشکل تنگی دریچه آئورت وجود دارد، استفاده می کند.

این آزمایش می تواند به پزشکان کمک کند تا بهتر وضعیت دریچه قلب شما را بررسی کنند و در صورت وجود دیگر مشکلات، آن ها نیز شناسایی شوند.

پزشکان ممکن است نوع دیگری از اکوکاردیوگرام را با نام اکومری (TEE) تجویز کنند تا نگاه ریزتری به وضعیت دریچه آئورت شما داشته باشند. در این تست یک ترانسدیوسر کوچک که به انتهای یک لوله متصل است از طریق دهان وارد مری می شود.

تست های ورزشی و تست های استرس

تست های ورزشی به پزشکان کمک می کند تا از نشانه و علائم مربوط به بیماری دریچه آئورت در حین فعالیت فیزیکی با خبر شوند و این تست ها می توانند به تعیین میزان شدت مشکل افراد کمک کنند.

اگر توانایی نرمش و ورزش را ندارید، داروهای درمانی که تاثیرات مشابه با تمرین و ورزش دارند تجویز می شوند تا شبیه سازی انجام شود.

سی تی اسکن

یک سی تی اسکن قلبی از چند سری تست های ایکس ری استفاده می کند تا تصاویری با جزئیات بالا از قلب و دریچه های قلبی تولید کند. پزشکان معمولا از این تست برای تعیین اندازه دریچه آئورت بیماران و نگاه کردن دقیق تر به بافت های متصل به آن استفاده می کنند.

ام آر آی قلب

تست ام آر آی قلب از میدان های آهنربایی و امواج رادیویی جهت تولید تصاویر دقیق و با جزئیات بالایی از قلب بیماران استفاده می کند. این تست ممکن است برای تعیین میزان شدت و همچنین ارزیابی دریچه آئورت شما مورد استفاده قرار گیرد.

کاتتریزاسیون قلب

این تست معمولا برای تشخیص مشکل تنگی دریچه آئورت مورد استفاده قرار نمی گیرد، اما ممکن است در صورت ناتوانی تست های دیگر در تشخیص مشکل و میزان شدت آن، به عنوان یک راه چاره دیگر انجام شود.

در این پروسه، پزشک معالج یک لوله یا کاتتر بسیار باریک را از طریق رگ های خونی موجود درون دست یا کشاله ران شما وارد کرده و آن را به سمت یکی از شریان های قلب هدایت می کند. پزشک ممکن است یک رنگ خاص را به کاتتر تزریق کند که به قابل تشخیص بودن ایکس ری کمک کند.

این آزمایش یک تصویر دقیق و با جزئیات بالا از شریان های قلبی را در اختیار بیماران قرار می دهد و وضعیت عملکرد قلب را ارزیابی خواهد کرد. این تست همچنین می تواند میزان فشار موجود در بخش های مختلف قلب را نیز اندازه گیری کند.

درمان بیماران دارای مشکل تنگی دریچه آئورت

درمان بیماری تنگی دریچه آئورت در افراد بستگی به شدت آن دارد. همچنین داشتن یا نداشتن نشانه ها و علائمی که بالا آن ها را ذکر کردیم در پروسه درمانی مورد توجه قرار خواهند گرفت. در برخی شرایط نیز وضعیت افراد در حال بد و بدتر شدن است و نیاز به پروسه درمانی خاص خود را دارد.

اگر علائم شما معمولی هستند یا هیچ نشانه یا علائم خاصی ندارید، ممکن است پزشک شما وضعیتتان را با جلسات مختلف، بررسی و ارزیابی کند.

پزشک معالج و قلب و عروق احتمالا از شما می خواهد تا تغییراتی را در سبک زندگی خود ایجاد کنید و داروهایی را جهت درمان علائم خطر و یا کم کردن ریسک عوارض پیش رو مصرف نمایید.

ممکن است سرانجام نیاز به عمل جراحی برای درمان یا تعویض دریچه آئورت خود پیدا کنید. در برخی موارد، پزشک معالج شما ممکن است جراحی را پیشنهاد کند حتی اگر علائم خاصی نداشته باشید.

اگر یک عمل جراحی دیگر مربوط به قلب را پیش رو دارید، ممکن است پزشک معالج شما عمل مربوط به درمان دریچه آئورت تنگ را نیز به صورت همزمان با آن جراحی انجام دهد.

عمل جراحی برای درمان یا تعویض یک دریچه آئورت معمولا با یک برش بر روی قفسه سینه انجام می شود. با این حال ممکن است روش هایی که کمتر تهاجمی هستند نیز در پروسه درمانی مورد استفاده قرار گیرند. پزشک معالج ابتدا شرایط شما را بررسی می کند تا صلاحیتتان برای انتخاب هر یک از روش های درمانی و جراحی را بسنجد.

از جمله گزینه های پیش رو برای عمل جراحی می توان به موارد زیر اشاره داشت:

بالون والووپلاستی

پزشکان ممکن است یک پروسه درمانی را به کمک لوله ای باریک و بلند با نام کاتتر جهت تعمیر دریچه دارای ورودی باریک در پیش گیرند.

در این پروسه ی درمانی که با نام بالون والووپلاستی شناخته می شود، پزشک یک کاتتر را به همراه بالن بر روی شریان بدن در دست یا کشاله ران قرار می دهد و آن را به سمت دریچه آئورت حرکت می دهد.

پزشکی که این پروسه را انجام می دهد، سپس بالن را باد می کند تا باعث باز شدن دریچه آئورت بیمار شود. سپس این بالن از حالت باد شده خارج می شود و به همراه کاتتر از بدن خارج خواهد شد.

این پروسه می تواند تنگی دریچه آئورت را در نوزادان و کودکان درمان کند. با این حال دریچه آئورت معمولا دوباره در بزرگسالانی که این عمل را انجام داده اند تنگ می شود پس این عموما فقط در بزرگسالانی انجام می شود که توان انجام عمل جراحی را ندارند و یا منتظر یک عمل جراحی تعویض دریچه آئورت هستند چرا که معمولا نیاز به پروسه های اضافی جهت درمان تنگی در طول زمان دارند.

تعمیر دریچه آئورت

جراحان به ندرت برای درمان مشکل باریک شدن دریچه آئورت، آن را تعمیر می کنند و در حالت عمومی درمان این بیماری نیاز به تعویض دریچه آئورت دارد. جهت تعمیر و رفع عیب دریچه آئورت، جراحان ممکن است بافت های پره ای دریچه ها را از هم جدا کنند.

تعویض دریچه آئورت

پروسه درمانی تعویض دریچه آئورت معمولا برای درمان تنگی این دریچه انجام می شود. در این روش درمانی متداول و رایج، پزشک جراح شما دریچه آسیب دیده را از بدن خارج کرده و یک دریچه مکانیکی یا دریچه ای ساخته شده از گاو، خوک یا بافت قلب انسان را جایگزین آن خواهد کرد.

پزشک معالج شما پیرامون نکات مثبت و منفی هر نوع دریچه جهت قرار گرفتن در بدن صحبت خواهد کرد و در نهایت اعلام می کند که کدام گزینه در شرایط شما ایده آل تر است.

پزشکان ممکن است یک پروسه درمانی کمتر تهاجمی با نام تعویض دریچه آئورت ترانسکاتتر یا همان TAVR را جهت تعویض یک دریچه آئورت تنگ شده مورد استفاده قرار دهند. TAVR ممکن است گزینه روی میز برای افرادی باشد که در معرض خطر معمولی یا خیلی زیاد عوارض مختلف از عمل تعویض دریچه آئورت باشند.

در عمل جراحی تعویض دریچه آئورت ترانسکاتتر یا همان TAVR، پزشکان یک کاتتر را وارد پا یا قفسه سینه شما کرده و آن را به سمت قلب هدایت می کنند.

سپس یک دریچه جایگزین توسط کاتتر وارد شده و به سمت قلب هدایت می شود. یک بالن ممکن است در دریچه باد شود و یا برخی از دریچه ها ممکن است خودشان باز شوند. پس از این که دریچه در محل مربوطه قرار گرفت، پزشکان کاتتر را از رگ خونی شما خارج می کنند.

همچنین ممکن است پزشکان یک پروسه درمانی کاتتر را جهت وارد کردن دریچه تعویضی به یک بافت بیولوژیکی مشکل دار که دیگر به خوبی کار نمی کند، استفاده کنند.

دیگر پروسه های همراه با کاتتر جهت درمان یا تعویض دریچه آئورت هنوز هم تحت بررسی و پژوهش متخصصین هستند و در آینده قطعا خبر های بیشتری پیرامون روش های درمانی بیماری تنگی دریچه آئورت بیماران خواهیم شنید.

دکتر سعید یزدان خواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

برای پرسش از دکتر کلیک کنید.