نارسایی قلبی از علائم تا درمان قطعی آن

ما به پمپاژ خون توسط قلب نیاز داریم تا خون غنی از مواد مغذی و اکسیژن به همه‌ی سلول‌های بدن برسد. وقتی سلول‌های بدن به قدر کافی تغذیه نشوند، بدن نمی‌تواند به درستی کار خود را انجام دهد و همین امر ممکن است منجر به نارسایی قلبی گردد.

پرسش از دکتر تماس با ما

وقتی قلب ضعیف شود و نتواند خون کافی را به سلول‌ها برساند، بیمار خسته و بی‌حال می‌شود و فعالیت‌های روزمره که زمانی  خیلی راحت بودند، تبدیل به یک چالش بزرگ برای او می‌شوند.

نارسایی قلبی یک عارضه‌ی خطرناک است و معمولاً درمانی ندارد. با این حال با یک روش زندگی صحیح، بیمار همچنان می‌تواند یک زندگی لذت‌بخش، بامعنا و مفید داشته باشد.

نارسایی قلبی چیست؟

ابتدا به توضیح برخی از اصطلاحات مهم می پردازیم:

حمله‌ی قلبی

حمله قلبی وضعیت بسیار خطرناکی است که به دلیل اختلال در جریان خون به قلب، اتفاق می افتد. در حمله قلبی عضله‌ی قلب به علت عدم دریافت اکشیژن می میرد.

نارسایی قلبی

به این معنی است که عضله‌ی قلبی نمی‌تواند به درستی خون را در همه‌ی بدن پمپاژ کند، اما به معنی حمله یا سکته‌ی قلبی نیست.

ایست قلبی

به این معنی است که قلب و جریان خون متوقف می‌شود و دیگر ضربانی وجود ندارد.

علت نارسایی قلبی

نارسایی قلبی در نتیجه‌ی عارضه‌ای که منجر به آسیب عضلات قلبی شود، ایجاد می شود. از جمله این موارد می توان به:

بیماری عروق کرونری

 عروق یا شریان های کرونری، وظیفه ی خون رسانی به قلب را به عهده دارند. اگر این عروق مسدود شوند و یا تنگ شوند، جریان خون به قلب کاهش پیدا می کند و قلب نمی‌تواند خونی را که نیاز دارد دریافت کند.

حمله‌ی قلبی

 انسداد ناگهانی عروق کرونری؛ این اتفاق منجر به ایجاد مشکلاتی در بافت قلب می‌شود و میزان پمپاژ موثر آن را کاهش می‌دهد.

کاردیومیوپاتی

همان آسیب عضله‌ی قلب است، اما نه در نتیجه‌ی مشکلات عروقی یا جریان خون، بلکه به دلیل اثرات جانبی داروها یا عفونت .

شرایطی که قلب را خسته می‌کنند

این شرایط عبارتند از: بیماری دریچه‌ی قلب، فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی و مشکلات قلبی از بدو تولد.

⬅ مواردی که در ادامه می‌آیند عوامل خطر مربوط به نارسایی احتقانی قلب هستند:

دیابت

دیابت بخصوص دیابت نوع ۲ ، احتمال ابتلا به بیماری نارسایی احتقانی قلب را تشدید می نماید.

چاقی

افرادی که هم چاق هستند و هم دیابت نوع ۲ دارند، ریسک بالاتری برای ابتلا به این عارضه دارند.

سیگار

افرادی که به طور منظم سیگار می‌کشند، ریسک بسیار بالایی برای ابتلا به بیماری نارسایی احتقانی قلب را دارند.

آنمی یا کم‌خونی

کمبود سلول‌های قرمز خون می تواند خطر ابتلا به نارسایی احتقانی قلب را بیشتر کند.

پرکاری تیروئید

 کارکرد بیش‌از حد غده‌ی تیرویید می تواند شما را در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری نارسایی احتقانی قلب قرار دهد.

کم‌کاری تیروئید

کارکرد کم غده‌ی تیرویید می تواند شما را در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری نارسایی احتقانی قلب قرار دهد.

میوکاردیتیس (آماس ماهیچه‌ی قلب)

میوکاردیتیس التهاب عضله‌ی قلبی معمولا در نتیجه‌ی یک ویروس است، که منجر به نارسایی قلبی سمت چپ می‌شود.

آریتمی قلبی

آریتمی قلبی همان ریتم غیر طبیعی قلب است که می تواند منجر به ضربان سریع قلب شود، به این ترتیب قلب باید خیلی کار کند و در نهایت قلب ضعیف و دچار نارسایی قلبی می‌شود. آریتمی قلبی همچنین می تواند منجر به ضربان آهسته قلب شود که در این صورت اگر ضربان قلب آن‌قدر کند باشد که خون نتواند از قلب به سمت بدن برود، نارسایی قلبی ایجاد می‌شود.

فیبریلاسون دهلیزی

فیبریلاسیون دهلیزی تپش نامنظم و اغلب تند قلب است که می تواند خطر سکته مغزی، نارسایی قلبی و دیگر مشکلات قلبی را افزایش دهد.

آمفیزم

یک بیماری مزمن که باعث تنفس سخت بیمار می‌شود.

لوپوس

حمله‌ی سیستم ایمنی بدن بیمار، به سلول‌ها و بافت‌های سالم اوست.

هموکروماتوزیس

وقتی بدن آهن بیش از اندازه ایی از غذا و منابع دیگر مثل ویتامین هایی که حاوی آهن هستند ، جذب کند هموکروماتیس رخ می دهد .

آمیلوئیدوز

آمیلوئیدوز بیماری است که در آن پروتئین‌های آمیلوئید در اندام‌ها و بافت‌ها انباشته می‌شوند.

علائم نارسایی قلبی

در ادامه علائم کم کاری قلب ( یا همان علائم نارسایی قلبی) و علائم نارسایی قلبی در زنان را بررسی می‌کنیم:

احتقان ریوی

مایع درون ریه جمع می‌شود و وقتی بیمار در حال استراحت است،  به خصوص وقتی دراز کشیده، تنفس کوتاه دارد. همچنین احتقاق ریوی می‌تواند منجر به سرفه‌های خشک و کوتاه شود که همگی از علائم کم کاری قلب هستند.

احتباس مایع در کلیه

از آن‌جا که خون کمی به کلیه‌ها پمپ می‌شود، کلیه دچار احتباس آب می‌شود. این موضوع منجر به تورم قوزک پا، پاها و شکم می‌شود. از دیگر عوارض می توان به افزایش وزن و افزایش ادرار اشاره کرد.

خستگی و سرگیجه از علائم نارسایی قلبی

از آن‌جا که در نتیجه کم کاری قلبی، خون کمی به اندام‌های بدن می‌رسد، خستگی ایجاد می‌شود. همچنین به علت کاهش جریان خون به سمت مغز، احساس سرگیجه و گیجی ایجاد می‌شود.

ضربان قلب سریع و نامنظم

برای جبران کمبود جریان خون در هر انقباض قلبی، ممکن است قلب مجبور به پمپ سریع شود. نارسایی قلبی علائم مشترکی با دیگر بیماری ها دارد و اگر هر کدام از این علائم وجود داشته باشد، لزوماً به این معنی نیست که نارسایی قلبی ایجاد شده است.

با این حال، هرکس بیش از یکی از این نشانه‌ها را داشته باشد باید به پزشک اطلاع دهد و برای ارزیابی وضعیت قلبی خود سریعاً اقدام کند.

افرادی که برای آن‌ها تشخیص نارسایی قلبی داده شده است باید نشانه‌هایشان را به دقت کنترل کنند و هر تغییر ناگهانی را به سرعت به پزشک اطلاع دهند.

علائم نارسایی قلبی در زنان

نارسایی قلبی در زنان و مردان تقریباً علائم مشابهی دارند. با این حال شایع‌ترین این علائم در زنان را در ادامه می‌توانید مطالعه کنید:

تنگی نفس

تنگی نفس در حین فعالیت (معمولاً) ، در حالت استراحت یا هنگام خواب ، که ممکن است ناگهان به وجود بیاید و شما را از خواب بیدار کند. اغلب در هنگام خوابیدن درحالت مسطح با تنفس مشکل دارید و ممکن است لازم باشد قسمت بالایی بدن و سر را روی دو بالش بگذارید.

علت تنگی نفس این است که در رگهای ریوی (عروقی که خون را از ریه ها به قلب باز می گرداند) خون ذخیره می شود زیرا قلب نمی‌تواند این حجم خون را در درون خود داشته باشد. این باعث می شود مایعات به درون ریه ها نشت کنند.

سرفه مداوم یا خس خس سینه

سرفه ای که باعث ایجاد مخاط سفید و صورتی رنگ می شود چرا که مایعات در ریه ها رشد می کنند.

تجمع مایعات اضافی در بافت های بدن

تورم در پا ، مچ پا ، پا یا شکم یا افزایش وزن. ممکن است متوجه شوید که کفشهای شما تنگ شده است. این به بدان علت است که با کاهش جریان خون از قلب ، بازگشت خون به قلب از طریق رگها بالا می رود و باعث ایجاد مایعات در بافت ها می شود. کلیه ها قادر به دفع سدیم و آب نیستند و همچنین باعث احتباس مایعات در بافت ها می شوند.

خستگی و بی حالی

احساس خستگی تمام وقت و مشکل در فعالیتهای روزمره ، مانند خرید ، بالا رفتن از پله ها ، حمل مواد غذایی یا پیاده روی.  علت این امر آن است که قلب نمی تواند خون کافی را برای تأمین نیازهای بافتهای بدن پمپ کند.

عدم اشتها ، حالت تهوع

احساس سیر بودن و داشتن حالت تهوع هنگام غذا خوردن به آن علت که دستگاه گوارش خون کمتری دریافت می کند و باعث بروز مشکل در هضم می شود.

سردرگمی و اختلال در تفکر

از دست دادن حافظه و احساس بی نظمی. یک مراقب یا خویشاوند ممکن است زودتر از دیگران متوجه این امر شود. تغییر سطح برخی از مواد در خون مانند سدیم می تواند باعث سردرگمی شود.

ضربان قلب سریع

احساس تپش قلب زیاد چرا که قلب برای “جبران” کاهش پمپاژ ، سریعتر می تپد.

طول عمر بیماران نارسایی قلبی

یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ میلادی نشان داد که طول عمر بیش از نیمی از افراد مبتلا به نارسایی قلبی، بیشتر از پنج سال از زمان تشخیص می باشد.

انواع نارسایی قلبی

انواع مختلفی از نارسایی قلبی وجود دارد:

نارسایی قلب سمت چپ

نارسایی قلبی سمت چپ یکی از انواع رایج نارسایی احتقانی قلب است. سمت چپ قلب مسئول پمپاژ خون به باقی قسمت‌های بدن است. از آن‌جا که خون به طور موثری از قلب به بیرون پمپاژ نمی‌شود، خون پشت ریه برمی‌گردد. و این موضوع منجر به کوتاه‌ شدن تنفس و تجمع مایع می‌شود.

نارسایی قلبی سمت راست

سمت راست قلب خون را به شش‌ها پمپ می‌کند که اکسیژن را جمع‌آوری می‌کنند. نارسایی سمت راست اغلب در نتیجه‌ی تجمع مایع در شش‌ها به علت نارسایی سمت چپ است. گاهی اوقات این موضوع به علت عارضه‌های دیگری مانند بیماری‌ ریوی ایجاد می‌شود.

نارسایی قلبی دیاستولیک

این عارضه وقتی ایجاد می‌شود که عضله‌ی قلبی سفت‌تر از حالت نرمال است. از آن‌جا که قلب از حالت عادی سفت‌تر است نمی‌تواند به درستی پر از خون شود، به این مشکل، اختلال عملکرد دیاستولی می‌گویند.

از آن‌جا که قلب پر از خون نمی‌شود، نمی‌تواند آن مقدار خونی را که برای بدن لازم است به سمت بدن پمپ کند. این مشکل ممکن است در هر سمت قلب اتفاق بیفتد.

نارسایی سیستولیک قلب

اختلال عملکرد سیستولی به این صورت تعریف می‌شود: ناتوانی قلب در پمپ کردن خون کافی، پس از پر شدن با خون. این عارضه وقتی اتفاق می‌افتد که قلب ضعیف یا بزرگ باشد. این مشکل در هر سمت قلب می‌تواند رخ دهد.

درمان نارسایی قلبی

آسیب به پمپاژ قلب به علت نارسایی قلبی را نمی‌توان درست کرد. با این وجود، درمان‌های معمول می‌تواند به طور چشمگیری کیفیت زندگی بیمار را بهبود دهد، چون می‌تواند بیماری را تحت کنترل درآورد و خیلی از نشانه‌ها را تسکین دهد.

درمان دارویی نارسایی قلبی

برخی درمان‌های رایج برای نارسایی قلبی عبارتند از:

• بازدارنده‌های ACE (بازدارنده‌های آنزیم تبدیل کننده‌ی آنژیوتنسین)

این داروها عروق را ریلکس می‌کنند، فشار خون را پایین می‌آورند، به قلب کمک می‌کنند خون را راحت‌تر به سراسر بدن پمپ کند، این داروها فشار کاری قلب را کاهش می‌دهند. بازدارنده‌های ACE عموماً کارکرد قلب را بهبود می‌دهند و کاملاً کیفیت زندگی بیمار مبتلا به نارسایی قلبی را افزایش می‌دهند. از طرفی، این داروها برای برخی بیماران مناسب نیستند. چنین داروهایی سرفه‌های تحریک‌کننده در برخی افراد ایجاد می‌کنند.

• داروهای دیورتیک یا ادرارآور

این داروها به افرادی که قوزک‌های متورمی دارند کمک می‌کنند. همچنین نفس‌نفس زدن‌های ناشی از نارسایی قلبی را هم تسکین می‌دهند. دیورتیک‌ها آب و نمک را به کمک ادرار از کلیه‌ها خارج می‌کنند. سه نوع اصلی از این داروها وجود دارد: دیورتیک‌های حلقه‌ای، دیورتیک‌های تیازیدی، و دیورتیک‌های نگهدارنده‌ی پتاسیم.

• داروهای ضد انعقاد خون

این داروها باعث می‌‌شوند خون به سختی لخته شود؛ کمک می‌کنند خون رقیق شود و از حمله‌ی قلبی پیشگیری می‌کنند. رایج‌ترین دارو از این دسته وارفارین است. با این حال، باید کاملاً تحت نظر پزشک از این دارو استفاده کنید تا مطمئن شوید خون بیش از اندازه رقیق نشود و فقط باید زمانی مورد استفاده قرار بگیرد که دلیل دیگری برای رقیق شدن خون داشته باشید.

• دیگوکسین

دارویی است برای بیمارانی که دارای ریتم قلبی سریع و نامنظم هستند. دیگوکسین ضربان قلب را آهسته می‌کند.

• بتابلاکرها

این دارو برای همه‌ی بیماران دچار نارسایی قلبی مفید است.

• داروهای ضد لختگی

این داروها باعث می‌شوند پلاکت های خون تشکیل لخته ندهند. آسپیرین یک از این داروهاست که می‌تواند برای افرادی با ریسک بالای حمله‌ی قلبی یا سکته و ریسک خونریزی مفید باشد. اخیرا پیشنهاد می‌شود که از این دارو برای پیشگیری از اختلالات قلبی – عروقی به مدت طولانی استفاده نشود.

جراحی نارسایی قلب

همه‌ی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی به دارو درمانی جواب نمی‌دهند. چند گزینه‌ی جراحی وجود دارد:

• گرافت بای‌پس عروق کرونری

این رایج‌ترین درمان جراحی برای نارسایی احتقانی قلب است که به خاطر اختلال عروق کرونری ایجاد می‌شود.

• جراحی دریچه‌ی قلب

این جراحی برای ترمیم نقص دریچه استفاده می‌شود که منجر به افزایش کار قلب شده است.

• دستگاه قابل کاشت کمک بطن چپ (LVAD)

برای بیمارانی که به دیگر درمان‌ها جواب نداده‌اند و بستری هستند، این دارو می‌تواند به پمپاژ خون توسط قلب کمک کند. این دارو اغلب برای بیمارانی استفاده می‌شود که در نوبت پیوند هستند.

• پیوند قلب

اگر هیچ نوع درمان و جراحی کارگشا نباشد، پیوند آخرین گزینه است. پیوند فقط زمانی مورد توجه قرار می‌گیرد که بیمار به جز مشکل قلبی، در سلامت کامل باشد.

دکتر سعید یزدان خواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

برای پرسش از دکتر کلیک کنید.