معجزه ی بالن قلب و فنر قلب در آنژیوپلاستی

در عمل بالون قلب، یک بالون کوچک با طراحی خاص به سیمی هدایت شده متصل و به درون ناحیه تنگ شده شریان کرونری وارد می شود تا پلاک را فشرده کند. در نتیجه فشرده شدن پلاک، شریان ها باز شده و امکان عبور آزادانه جریان خون فراهم می شود.

پرسش از دکتر تماس با ما

به طور کلی، برای این فرایند از یک داروی آرام بخش خفیف استفاده می شود. هر چند در برخی موارد امکان دارد از بیهوشی عمومی نیز استفاده شود. بسته به تشخیص پزشک، امکان دارد برای برخی بیماران بستری شدن در بیمارستان به مدت یک شب نیاز باشد.

بالون قلب چقدر طول میکشد؟

این فرایند بسته به وضعیت پزشکی فرد، می تواند از ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت به طول انجامد. اما معمولا ظرف ۶۰ دقیقه تکمیل می شود. در زیر عکس بالن قلب آمده است.

آیا بالن زدن قلب برای من مناسب است؟

علائم فیزیکی ناشی از تنگی شریان های کرونری می توانند سبب ایجاد اختلال در کیفیت زندگی شوند. از جمله این موارد می توان به تنگی نفس، خستگی شدید در هنگام فعالیت جسمانی و ناراحتی دائمی در قفسه سینه اشاره کرد. در صورتیکه فرد موارد زیر را داشته باشد، فرایند بالون قلب برای او مناسب است:

• تنگی شریان ها سبب کاهش جریان خون و آن نیز به عملکرد ضعیف قلب و درد قفسه سینه منجر شده است.
• بیش از ۷۰% شریان کرونری چپ دچار تنگی شده باشد.
• کاهش بیش از ۵۰ درصدی جریان خون در شریان اصلی کرونری چپ و یا کاهش بیش از ۷۰ درصدی جریان خون در رگ اپی کاردیال (یک شاخه از عروق خونی است که شریان کرونری اپی کاردیال نیز نامیده شده و بر روی سطح قلب قرار دارد).

همه تنگی ها به وسیله آنژیوپلاستی قابل درمان نیستند. این گفته مخصوصا در زمانی بارز است که چندین قسمت تنگی در شریان ها وجود داشته و یا محل تنگی به وسیله کاتتر بالون غیر قابل دسترس باشد. آنژیوپلاستی تنها زمانی انجام می شود که انسداد شدید بوده و یا به وسیله داروها برطرف نمی شود.  در صورت بارداری این مورد را حتما به پزشک خود بگویید.

نکته: معیار مناسب بودن فرایندهای پزشکی مختلف برای افراد، از هر بیمار تا بیمار دیگر متفاوت بوده و به سلامت عمومی، سابقه پزشکی و بیماری های فرد بستگی دارد. برای کسب اطلاعات درباره مناسب بودن یا نبودن هر گونه فرایند پزشکی با پزشک خود مشورت کنید.

بالون زدن قلب چگونه انجام می شود؟

عمل بالن قلب قلب شامل مراحل زیر می شود:

۱-فرد بر روی یک تخت عمل قرار داده می شود.

۲-پایشگر های دیجیتالی جهت پایش ضربان قلب، فشار خون و نبض بیمار در حین فرایند، به او متصل می شوند.

۳-یک خط وریدی به درون یک ورید در دست یا بازوی او وارد می شود تا بتوان داروها را به صورت درون وریدی به بیمار داد.

۴-بسته به وضعیت پزشکی فرد، یک نوع مناسب از بی حسی یا بیهوشی برای بیمار تجویز می شود.

۵-مواد ضد عفونی کننده به ناحیه ای از بدن (قسمت بالایی پا یا مچ دست) اعمال می شوند که قرار است کاتتر به آن وارد شود. کاتتر یک لوله منعطف و نازک است.

۶-سپس این ناحیه به وسیله یک پارچه مخصوص جراحی پوشانده می شود.

۷-هنگامی که ماده بیهوشی موثر واقع شد، متخصص قلب فرایند آنژیوپلاستی را با ایجاد یک برش پوستی بسیار کوچک در محل (قسمت بالایی پا یا مچ دست) شروع می کند.

۸-در صورتی که ناحیه بالایی پا انتخاب شده باشد، متخصص قلب یک لوله باریک به نام کاتتر را به درون شریان رانی وارد می کند. شریان رانی دومین شریان بزرگ در بدن بوده و در ران قرار دارد. عملکرد اولیه این شریان رساندن جریان خون به ناحیه پایینی بدن است. در صورتی که ناحیه مچ دست انتخاب شده باشد، متخصص قلب یک کاتتر به درون شریان رادیال وارد می کند. شریان رادیال یک شریان بزرگ در ساعد دست می باشد. این شریان خون حاوی اکسیژن را از ریه ها به بازو و دست می رساند.

۹-متخصص قلب به دقت کاتتر را از درون شریان ها تا به ناحیه تنگ شده در شریان کرونری هدایت می کند. از آنجایی که شریان ها پایانه عصبی ندارند، در هنگام ورود کاتتر به آن ها فرد هیچ گونه احساس ناخوشایندی نخواهد داشت.

۱۰-هنگامی که کاتتر به شریان تنگ شده رسید، متخصص قلب یک رنگ مخصوص (ماده حاجب) به درون شریان تزریق می کند که شریان ها را نمایان می سازد. دستگاه اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از شریان های مشخص شده استفاده می شود. این تصاویر محل تنگی را نشان می دهند. رنگ مخصوص شکل و اندازه انسداد های شریان ها را به صورت برجسته در دوربین اشعه ایکس نشان می دهد. این دوربین تصاویری زنده از شریان ها را بر روی یک نمایشگر نشان می دهد.

۱۱-سپس متخصص قلب با هدایت اشعه ایکس، سیمی را از طریق کاتتر به ناحیه تنگ شده هدایت می کند. به این سیم یک بالون خالی شده متصل می باشد.

۱۲-او چندین بار بالون را باد کرده و سپس خالی می کند. این عمل تکراری، شریان تنگ شده را باز کرده و پلاک را به دیواره های شریانی فشار می دهد. همچنین، بالون بزرگ شده دیواره شریان را گسترش داده و جریان خون را افزایش می دهد.

۱۳-ماده حاجب تزریق شده، میزان جریان خون عبوری از شریان تازه باز شده را نشان می دهد. هنگامی که متخصص قلب از میزان جریان خون رضایت یافت، بالون را خالی کرده و بالون، سیم هدایت و کاتتر را خارج می کند.

تفاوت بالن و فنر قلب

بسته به نیاز، پزشک می تواند پیشنهاد دهد تا پس از فرایند بالون قلب، یک استنت یا فنر نیز در رگ جایگذاری شود. این استنت برای باز نگه داشتن شریانهای مسدود شده و جلوگیری از مسدود شدن مجدد آنها استفاده می شود.

خطرات بالون زدن قلب

خطرات قرار گرفتن تحت فرایند بالون قلب شامل موارد زیر می شود:

• آسیب به شریان در حین وارد کردن کاتتر
• خونریزی شدید در محل ورود کاتتر که ممکن است نیازمند یک داروی خاص یا انتقال خون باشد.
• خطر سکته مغزی در حین فرایند
• ضربان غیر عادی قلب ( آریتمی ها )

پس از اتمام فرایند نیز ممکن است خطرات عفونت و لخته شدن خون وجود داشته باشند.

مزایای بالن زدن قلب

برخی از مزیت های بالون قلب شامل موارد زیر می شوند:

• این فرایند در مقایسه با مداخلات جراحی مانند جراحی بای پس خطر و تهاجم نسبتا کمتری دارد.
• بالون زدن قلب یک فرایند کم تهاجم است که در آن تنها به یک برش کوچک بر روی پوست نیاز بوده و آن برش حتی نیازی به بخیه شدن نیز ندارد.
• دوره بهبود این فرایند بسیار کمتر از هر گونه فرایند جراحی می باشد.
• این فرایند به مدتی طولانی جهت بستری شدن در بیمارستان نیاز ندارد.

جایگزین های بالن رگ قلب

جایگزین های بالون قلب شامل موارد زیر می شوند:

• داروها و تغییرات در سبک زندگی: البته این مورد در صورتی است که بیماری فرد فورا تهدید کننده زندگی او نمی باشد. پزشک می تواند داروهایی مانند بتا بلاکر ها، نیترات ها، مسدود کننده های کانال کلسیم و تغییراتی در سبک زندگی از جمله ترک سیگار، داشتن رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب و ورزش منظم را تجویز کند. این تغییرات می توانند بیماری قلبی فرد را به طور موثری کاهش دهند.
• وارد کردن استنت های فلزی خالی یا آغشته به دارو
• آنژیوپلاستی توسط لیزر
• جراحی بای پس قلب

قبل از فرایند بالون قلب از چه دستورالعمل هایی باید پیروی کرد؟

دستورالعمل های رایج قبل از عمل عبارتند از:

• پزشک از بیمار می خواهد تا قبل از انجام فرایند سابقه پزشکی خود را تکمیل کند. این سابقه شامل داروهای مصرفی فعلی و هر گونه حساسیت شناخته شده می باشد.
• امکان دارد از فرد خواسته شود تا مصرف داروهایی خاص (مانند رقیق کننده های خون) را از مدت معینی قبل از انجام بالون قلب متوقف کند.
• فرد باید با معاینه شدن توسط پزشک از سلامت جسمانی مناسب خود برای قرار گرفتن تحت این فرایند اطمینان حاصل کند. امکان دارد، فرد مجبور باشد تا آزمایش هایی خونی یا دیگر آزمایش های تشخیصی را انجام دهد.

برخی از آزمایش هایی که انجام می شوند شامل موارد زیر هستند:

• اشعه ایکس از قفسه سینه
• الکتروکاردیوگرام (ECG یا نوار قلب)
• آزمایش های خونی
• فرایند های تصویر برداری مانند آنژیوگرافی عروق کرونر

• به فرد توصیه خواهد شد ۶ تا ۸ ساعت قبل از فرایند برنامه ریزی شده از مصرف هر ماده خوراکی (مواد غذایی، مایعات یا قرص ها) اجتناب کند.
• در صورتی که فرد سیگار یا الکل مصرف می کند به او توصیه می شود حداقل به مدت ۱ یا ۲ هفته قبل از فرایند از مصرف این موارد اجتناب کند. در واقع از آنجایی که سیگار کشیدن یک علت عمده برای ابتلا به تصلب شرایین است، پزشک به فرد توصیه می کند تا سیگار کشیدن را به طور کلی ترک کند.

عوارض بالن زدن قلب

استفاده از روش بالون قلب به طور معمول ایمن است. با این حال، در برخی موارد امکان دارد عوارضی بروز کنند. برخی عوارض عبارتند از:

• تنگی شریان میتواند دوباره رخ دهد.
• امکان دارد، یک عارضه نسبتا نادر و مرتبط با بالون قلب به نام گرفتگی یا بسته شدن ناگهانی رگ در ناحیه درمان شده به وقوع پیوندد. این تنگی می تواند ظرف ۲۴ ساعت پس از فرایند رخ دهد. در برخی موارد، امکان دارد به جراحی اورژانسی بای پس نیاز باشد.
• آسیب به رگ خونی که کاتتر به آن وارد شده و همچنین کبودی یا خونریزی در محل برش
• آسیب به دریچه قلب
• آسیب به یک رگ خونی
• ماده حاجب استفاده شده در این فرایند می تواند سبب نارسایی کلیوی شود. به این ترتیب متخصص قلب معمولا قبل از انجام این فرایند عملکرد کلیوی فرد را بررسی می کند.
• حمله قلبی
• ضربان غیر عادی قلب (آریتمی)
• سکته مغزی (به ندرت اتفاق می افتد)

لطفا برای دانستن تمامی عوارض احتمالی که می توانند رخ دهند با متخصص قلب خود مشورت کنید.

مراقبتهای بعد از بالن زدن قلب

پس از پایان یافتن فرایند، فرد می تواند به خانه بازگشته و مراقبت پس از عمل خود را انجام دهد. این مراقبت ها شامل موارد زیر می شوند:

• استراحت فراوان و نوشیدن مقادیر زیاد مایعات
• اجتناب از هر گونه فعالیت شدید یا بلند کردن اجسام سنگین (تا زمانی که پزشک ایمن بودن این موارد را تایید کند)
• اجتناب از فعالیت های جنسی حداکثر به مدت ۵ روز
• ترک سیگار (به طور دائمی)
• گزارش سریع به پزشک در صورت دیدن تغییر در رنگ پوست پا، درد یا گرمی در محل ورود کاتتر
• مصرف بدون وقفه دارو ها، مخصوصا هنگامی که داروهای داده شده برای جلوگیری از لخته شدن خون باشند. فرد نباید بدون مشورت با پزشک خود مصرف داروهای ضد پلاکت (رقیق کننده خون) و ضد انعقاد را قطع کند. این داروها برای جلوگیری از بروز سکته های مغزی و حملات قلبی بسیار ضروری هستند.
• تغییر رژیم غذایی خود به یک رژیم غذایی سالم پس از عمل و ایجاد کردن تغییراتی سالم در سبک زندگی که شامل اجتناب از مصرف سیگار و الکل می شوند.
• محدود سازی استفاده از هر گونه راه پله در ۲ تا ۳ روز اول پس از فرایند (در صورت امکان به طور کلی اجتناب شود)
• فرد باید از مرطوب شدن محل ورود کاتتر تا ۴۸ ساعت پس از عمل جلوگیری کند.
• شرکت در ملاقات های دوره ای که توسط پزشک توصیه شده اند.
• در صورت تجربه هر گونه درد در قفسه سینه، پا یا مچ دست و همچنین واکنش حساسیتی به داروها، گیجی یا ضعف، تب و لرز، فرد باید فورا به پزشک گزارش دهد.

جهت مراقبت از محل برش باید موارد زیر رعایت شوند:

• فرد باید از دستورات پزشک خود در ارتباط با مدت زمان هر بار تعویض پانسمان پیروی کند.
• در صورت وقوع خونریزی ناگهانی در محل برش، فرد باید دراز کشیده و به آرامی به مدت ۳۰ دقیقه بر روی محل برش فشار وارد کند. در صورت متوقف نشدن خونریزی، باید به بیمارستان بازگشته یا با اورژانس تماس گرفت.

دوره بهبودی پس از فرایند بالون قلب چقدر است؟

به طور کلی بسته به چگونگی پیش رفتن فرایند و محلی که کاتتر در آن قرار گرفته است، بیماران باید ظرف چند ساعت پس از قرار گرفتن تحت فرایند آنژیوپلاستی قادر به راه رفتن در محیط اطراف باشند. بهبودی کامل در حدود ۵ تا ۷ روز به طول می انجامد.

آیا نتایج بالون قلب دائمی هستند؟

آنژیوپلاستی می تواند از حملات قلبی و سکته های مغزی برای مدتی طولانی جلوگیری کند. با این حال، برخی افراد بازگشت تنگی های شریانی را تجربه می کنند که در آن صورت انجام دوباره فرایند آنژیوپلاستی مورد نیاز خواهد بود. در صورتی که آنژیوپلاستی با تغییراتی سالم در سبک زندگی همراه باشد احتمال بازگشت تنگی کمتر خواهد بود.

آزمایش های تصویر برداری انجام شده در ملاقات های پس از فرایند به خوبی حجم جریان خون موجود در شریان را نشان خواهند داد. جریان خون عادی یا کافی بیانگر نتیجه موفق فرایند می باشد. در صورت تجویز پزشک، امکان دارد انجام مجدد آنژیوپلاستی مورد نیاز باشد.

دکتر سعید یزدانخواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی