مقایسه آنژیوپلاستی و عمل قلب باز

برای انتخاب بین آنژیوپلاستی و عمل قلب باز توصیه پزشک از همه مهم تر است. اما در این مقاله سعی می کنیم این دو فرآیند درمانی را رو در روی هم مقایسه کنیم.

پرسش از دکتر تماس با ما

این روش ها برای درمان گرفتگی عروق کرونر یا تصلب شرایین حاد استفاده می شود که شدید ترین نشانه گرفتگی عروق، سکته قلبی است. بگذارید در ابتدا تعریفی ساده از آنژیوپلاستی و عمل قلب باز ارائه دهیم:

آنژیوپلاستی عروق چیست؟

آنژیوپلاستی به وسیله بالون زدن یک فرایند کم تهاجمی برای باز کردن عروق کرونری و بازگردانی میزان جریان خون مناسب به قلب است.

عمل آنژیوپلاستی ( بالون زدن ) جهت باز کردن عروق گرفته شده قلب استفاده می شود. در آنژیوپلاستی پزشک با وارد و باد کردن بالون کوچکی در رگ مسدود شده، به باز کردن آن شریان می پردازد.

معمولا در عمل آنژیوپلاستی یک لوله تور مانند بسیار کوچک به نام استنت به صورت دائمی در رگ مسدود شده، قرار داده می شود تا از تنگ شدن مجدد رگ جلوگیری کند.

آنژیوپلاستی، بالون قلب و استنت گذاری هر سه زیرشاخه یک روش درمانی هستند و مفهوم مشابهی دارند.

عمل قلب باز چیست؟

عمل قلب باز یا پیوند بای پس شریان کرونری (CABG) فرآیندی درمانی است که طی این فرایند در حین جراحی قلب باز یک شریان یا ورید از ناحیه دیگری از بدن گرفته شده و با هدف دور زدن محل انسداد به ناحیه تنگی پیوند زده می شود.

جراح در مرکز قفسه ی سینه یعنی در امتداد جناغ سینه برشی ایجاد می کند. و بعد قفسه ی سینه را باز می کند تا به قلب برسد. بعد از این که قفسه ی سینه باز شد، قلب به طور موقت از عمل می ایستد و به جای آن، دستگاه بای پس قلب و ریه عملکرد قلب را به عهده می گیرد و جریان خون را در بدن به گردش در می آورد.

جراح یک بخش از یک رگ سالم را، اغلب از دیواره ی داخلی قفسه ی سینه یا کشاله ی ران، برمی دارد و به بالا و پایین رگ مسدود شده پیوند می زند، به طوری که جریان خون، آن رگ مسدود شده یا تنگ را دور می زند.

جراحی بای پس یا استنت گذاری: کدام یک را باید انتخاب کرد؟

تصمیم گیری در این باره بر عهده پزشک بوده اما کسب اطلاعات درباره این روش های درمانی می تواند مفید باشد. قلب تنها وظیفه پمپاژ خون را بر عهده نداشته و برای زنده ماندن به خون نیز نیاز دارد. به همین دلیل، هنگامی که خونرسانی شریان های کرونری به قلب تهدید می شود، باید اقدامی مناسب انجام داد.

اگر بیمار فقط در یک رگ کرونری دچار گرفتگی باشد، گزینه راحت تر و ساده تر آنژیو پلاستی است، اما اگر تعداد عروق دارای انسداد بیشتر باشند، عمل قلب باز گزینه بهتری است.

کدام یک بهتر است؟ انتخاب بهترین گزینه از میان این دو به تعدادی از عوامل بستگی دارد. انتخاب بین جراحی بای پس یا استنت گذاری برای افرادی مطرح است که چندین رگ مبتلا داشته و تمامی سه شریان کرونری آن ها درگیر هستند.

این افراد یک چهارم یا یک سوم بیماران مبتلا به بیماری کرونری را تشکیل می دهند. در صورتی که خطر جراحی فرد بالا نباشد، جواب این سوال ((جراحی بای پس قلب)) می باشد.

مقایسه آماری آنژیوپلاستی و عمل قلب باز

در یک مطالعه آماری بلند مدت نشان داده شد که در فرایند های درمانی پیچیده، جراحی بای پس اندکی موفق تر از آنژیوپلاستی بوده است.

برای مقایسه بهتر آنژیو یا عمل قلب باید نکات زیر را نیز در نظر گرفت:

• زمان عمل آنژیوپلاستی بین ۳۰ دقیقه تا حداکثر ۳ ساعت است. این عمل برای جراحی قلب بین ۳ تا ۶ ساعت می تواند متغیر باشد.
• آنژیوپلاستی نیازی به بیهوشی کامل ندارد ولی در عمل بای پس فرد باید بیهوش شود.
• عمل آنژیو قلب دوران نقاهت کوتاهی در بیمارستان دارد و در صورت آنژیوپلاستی از راه دست احتیاجی به بستری شدن بیمار نیست و مریض بعد از چند ساعت مرخص می شود.

نکته دیگری که باید مدنظر داشت، وجود عروق مناسب در بدن برای جایگزینی عروق کرونر است، گاهی اوقات برای بیمارانی که دچار واریس حاد هستند، رگ مناسب برای پیوند وجود ندارد.

عمل قلب باز برای شرایط حاد بهتر است

سه شریان کرونری قلب با یکدیگر برابر نیستند. مهم ترین شریان قلبی ((شریان نزولی قدامی چپ یا LAD)) نام داشته و به تمامی دیواره جلویی قلب خونرسانی می کند.

وسعت نواحی قلبی که توسط این شریان خونرسانی می شوند از مجموع وسعت نواحی تحت پوشش دو شریان دیگر بیشتر است. تنگی یا انسداد این شریان جدی تر از تنگی یا انسداد شریان های دیگر است.

جراحی بای پس قلبی معمولا بهترین گزینه درمانی برای انسداد شریان LAD می باشد. در صورتی که LAD مسدود نبوده و عوامل تشدید کننده دیگری وجود نداشته باشند حتی در صورت مسدود بودن دو شریان دیگر احتمال به کار گیری استنت گذاری بیشتر است.

در صورتی که دو شریان قلبی فرد مسدود شده و یکی از آن دو LAD (مخصوصا قسمت بالا رونده آن) باشد، انجام جراحی بای پس قلب انتخاب مناسب تری به نظر می رسد. البته مناسب بودن این فرایند در بیماران مبتلا به بیماری سه شریان قلب بیشتر است.

در این موارد قبل از انجام فرایند سوالاتی از قبیل موارد زیر پیش می آیند که در تعیین روش درمان تاثیر گذار خواهند بود:

• آیا هر دو شریان قلبی را می توان به آسانی با استنت گذاری درمان کرد؟
• آیا بیمار دارای عوامل خطر بالایی است؟

یکی از دلایل اصلی انتخاب جراحی بای پس این است که برای پیوند از شریانی در قفسه سینه و نزدیک به قلب به نام شریان پستانی استفاده می شود. احتمال بروز عوارض در این پیوند پایین بوده و نتیجه این فرایند می تواند تا چند دهه ماندگاری داشته باشد.

علاوه بر این، به دلایلی که تاکنون مشخص نشده اند شریان پستانی تقریبا نسبت به انسداد ایمن است. در فرایند استنت گذاری شریان LAD تنها از محل انسداد محافظت شده و بخش های دیگر شریان آسیب پذیر باقی می مانند اما در جراحی بای پس قسمت پایین رونده شریان تقریبا برای همیشه مصون خواهد ماند.

هنگامی که استنت گذاری بهتر است

در مواردی که بیماری شریان LAD را درگیر نکرده، معمولا استنت گذاری اولین گزینه درمانی می باشد. در صورتی که انسداد در یک یا حتی دو عدد از شریان ها رخ داده باشد بحث پزشک و بیمار بیش از آن که بر انتخاب بین بای پس و استنت گذاری باشد، درباره انتخاب بین استنت گذاری و دارو درمانی خواهد بود.

در فرایند دارو درمانی فرد پس از ملاقات با متخصص قلب جهت رفع تنگی یا انسداد دارو مصرف کرده و نیازی به انجام هیچ گونه فرایند مداخله ای تهاجمی ندارد.

همچنین، هنگامی که بای پس جز گزینه های درمانی فرد نباشد، استنت گذاری به بهترین گزینه درمانی تبدیل می شود.

در این فرایند ها معمولا به جای شریان از ورید استفاده شده و در نیمی از افراد ورید های پیوند شده پس از ۸ تا ۱۰ سال نارسا می شوند.

با اینکه در صورت بروز این نارسایی می توان بار دیگر جراحی بای پس را انجام داد، اما معمولا استنت گذاری ترجیح داده می شود.

جراحی بای پس قلب بهترین گزینه برای بیماران دیابتی

در بیماران دیابتی سوالات کمتری در زمینه انتخاب بین دو روش استنت گذاری و بای پس قلبی مطرح می شود. در این افراد معمولا جراحی بای پس نسبت به آنژیوپلاستی ترجیح داده می شود.

هنگامی که بیش از یک شریان قلبی مسدود شده باشد، احتمال زنده ماندن بیماران مبتلا به نارسایی قلبی در جراحی بای پس قلب بیشتر است. نتایج آنژیوپلاستی و جراحی بای پس به اندازه کافی نزدیک به هم هستند تا فرد بتوانند بین این دو انتخاب کند.

افراد همواره باید فرایند پیشنهادی پزشک را از او جویا شده و درباره گزینه های درمانی جایگزین نیز سوال بپرسند.

نتیجه گیری

در پاسخ به سوال آنژیو یا عمل قلب باز برای بیماران گرفتگی عروق می توان جواب را این گونه مشخص کرد:

• اگر فقط یک یا دو رگ گرفتگی دارند، آنژیوپلاستی بهترین گزینه است.
• اگر بیش از دو رگ گرفتگی دارند، عمل قلب باز گزینه بهتری است.
• اگر سابقه گرفتگی عروق ندارند و اولین بار است که مبتلا می شوند، آنژیوپلاستی معمولا گزینه راحت تری است.
• اگر سابقه بیماری قلبی بیمار شدید است و گرفتگی عروق مکرر اتفاق می افتد، عمل قلب باز بهتر است.

آیا درمان دارویی گرفتگی عروق کافی است؟

حتما باید آنژیوپلاستی یا عمل قلب باز شویم؟ آیا با مصرف دارو و رژیم غذایی نمی توان گرفتگی عروق را درمان کرد؟

در صورت ابتلا به حمله قلبی انجام آنژیوپلاستی اورژانسی یا جراحی بای پس قطعا بهترین گزینه درمانی است. این گفته در افراد مبتلا به درد خفیف قفسه سینه (آنژین) یا تنگی بدون علامت شریان کرونری صحیح نیست.

قبل از همراه شدن با قطار فرایند های درمانی افراد باید مزایای درمان دارویی را نیز در نظر بگیرند. در این درمان افراد علاوه بر ورزش کردن و رعایت رژیم غذایی سالم دارو هایی را نیز جهت تسکین و پیشگیری از آنژین، محافظت از قلب و عروق خونی و همچنین افزایش سطح کلسترون محافظتی HDL مصرف می کنند.

درمان دارویی در واقع یک گزینه درمانی نیست. بلکه باید پس از انجام جراحی بای پس یا آنژیوپلاستی به بخشی بنیادی از زندگی فرد تبدیل شود.

آنژیوپلاستی سبب فشردگی پلاک شده و جراحی بای پس ناحیه مبتلا به پلاک را دور می زند اما تنها با درمان دارویی می توان با بیماری ایجاد کننده پلاک یعنی آترواسکلروز یا تصلب شرایین مقابله کرد. بدون رعایت درمان دارویی پلاک به رشد خود ادامه خواهد داد.

در افراد مبتلا به آنژین پایدار یا تنگی بدون علامت شریان کرونری درمان دارویی می تواند هم اندازه با آنژیوپلاستی تاثیر گذار باشد. با درمان دارویی می توان از خطر اندک اما کاملا واقعی ابتلا به عوارض آنژیوپلاستی یا جراحی بای پس اجتناب کرد. عوارض جانبی این فرایند ها از ابتلا به عفونت تا حتی مرگ را شامل می شوند.

آنژیوپلاستی همراه با دارو

نتایج بالینی یک مطالعه نشان داد که همراه کردن آنژیوپلاستی با درمان دارویی عالی نسبت به درمان دارویی تنها در پیشگیری از حملات قلبی آتی و افزایش طول عمر افراد برتری چندانی نداشت. طبق این مطالعه می توان نتیجه گرفت که در درمان آنژین پایدار آنژیوپلاستی یک انتخاب بوده و الزامی نیست.

همچنین، این دارو ها مخصوصا در افراد مصرف کننده دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی می توانند سبب بروز مشکلات معده ای یا خونریزی های گوارشی شوند. از جمله دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی می توان به ایبوپروفن اشاره کرد.

علاوه بر این، برخی پزشکان تمایل ندارند که بیماران خود برای انجام جراحی های دیگر مصرف این دارو ها را متوقف کنند. قبل از توافق با پزشک برای جایگذاری استنت آغشته به دارو افراد باید مطمئن شوند که در صورت نیاز به انجام جراحی های ضروری و اجتناب ناپذیر پزشک راهکاری جهت محافظت از استنت دارد.

دکتر سعید یزدانخواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی