آیا تنگی دریچه میترال خطرناک است ؟ [ + درمان ]

در این مقاله به بررسی علائم، علل، روش تشخیص و درمان تنگی دریچه میترال می پردازیم.

دریچه میترال قلب چیست؟

دریچه میترال در سمت چپ قلب بین دو حفره ی دهلیز و بطن چپ قرار دارد. دهلیز حفره  بالایی و بطن حفره پایینی است. خون از دهلیز چپ از طریق دریچه میترال به بطن چپ و سپس به آئورت پمپ می شود.

دریچه میترال سالم اجازه می دهد تا خون عبور کند، اما مانع از بازگشت آن می شود. تنگی دریچه میترال زمانی رخ می دهد که دریچه میترال تنگ شده باشد. این بدان معنی است که خون کافی نمی تواند از طریق آن جریان یابد.

زخم ناشی از تب روماتیسمی علت اصلی تنگ شدن دریچه میترال است. گرچه تب روماتیسمی در بعضی از کشورها رایج است، اما خوشبختانه به دلیل تشخیص زودهنگام و درمان عفونت های استرپتوکوکی، نادر است.

علل تنگی دریچه میترال

تنگی دریچه میترال معمولا به علت تب روماتیسمی ایجاد می شود که یک بیماری در دوران کودکی است. تب روماتیسمی ناشی از پاسخ ایمنی بدن به عفونت باکتری استرپتوکوک است که یک عارضه جدی از گلودرد استرپتوکوکی و یا تب زرد است.

مفاصل و قلب ارگان هایی هستند که بیشتر تحت تاثیر تب های روماتیسمی حاد قرار می گیرند. مفاصل ممکن است بسیار ملتهب شوند و می توانند منجر به ناتوانی موقتی و گاهی اوقات مزمن شوند. در طی تب روماتیسمی حاد، ممکن است قسمت های مختلف قلب دچار التهاب شوند و در نهایت منجر به شرایط زیر شود:

اندوکاردیت

این اختلال بر روی پوشش قلب تاثیر می گذارد (به نام اندوکارد).

میوکاردیت

این بیماری عضله قلب (به نام میوکارد) را تحت تاثیر قرار می دهد.

پریکاردیت

این بیماری بر روی غشای اطراف قلب تاثیر می گذارد (به نام پریکارد).

هنگامی که دریچه میترال یا هر دریچه قلب درگیر می شود، منجر به یک بیماری قلبی مزمن می شود که به نام بیماری روماتیسمی قلبی شناخته می شود. علائم و نشانه های بالینی این بیماری ممکن است تا ۵ الی ۱۰ سال پس از دوره تب روماتیسمی رخ ندهد.

عوامل خطر این وضعیت نامشخص هستند. با این حال برآورد شده است که زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند.

نقص مادرزادی قلب ممکن است سبب ایجاد تنگی دریچه میترال در کودک شود. طبق گزارشات، نوزادان متولد شده با این بیماری معمولا به جراحی نیاز دارند.

در موارد نادر، ممکن است کلسیم ایجاد و منجر به تنگ شدن دریچه میترال شود. سایر علل نادر تنگی دریچه میترال عبارتند از:

• تومورها
• لخته های خون
• رادیوتراپی ها

علائم تنگی دریچه میترال

تنگی دریچه میترال معمولا منجر به تنگی نفس، به خصوص در هنگام ورزش یا دراز کشیدن می شود.

سایر علائم معمول عبارتند از:

• سرفه، با یا بدون خون
• درد قفسه سینه
• خستگی
• تورم در مچ پا یا پا
• عفونت های تنفسی
• گونه های صورتی یا ارغوانی
•  تپش قلب

در موارد نادر، ممکن است در قفسه سینه احساس ناراحتی کنید. ممکن است احساس تنگی یا سوزش در قفسه سینه داشته باشید، یا ممکن است دردى را احساس کنید که از قفسه سینه به نواحی دیگر منتشر می شود.

در بعضی موارد، تنگی دریچه میترال ممکن است باعث نشانه یا علامتی نشود، یا علائم ممکن است فقط در طی ورزش ظاهر شوند. ممکن است علائم زمانی که بدن شما تحت فشار است مانند عفونت یا حاملگی ظاهر شوند. علاوه بر نشانه های رایج، کودکان مبتلا به تنگی دریچه میترال ممکن است رشد کندتری نیز داشته باشند.

تشخیص تنگی دریچه میترال

آزمایش های متعددی وجود دارد که پزشک ممکن است برای تشخیص تنگی دریچه میترال از آن ها استفاده کند.

معاینه فیزیکی

پزشک  با استتوسکوپ ( گوشی پزشکی ) به قلب شما گوش می دهد. در افراد مبتلا به این بیماری، اغلب صداهای غیرعادی در قلب شنیده می شود . مور مور قلب، آریتمی و وجود مایع در ریه ها شاخص های تنگی دریچه میترال هستند.

آزمایشات تصویربرداری

پزشک ممکن است از انواع آزمایش های تصویربرداری برای تایید تشخیص استفاده کند و همچنین علت اصلی مشکل را بیابد.

این آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشند، برای آشنایی با هر یک از آزمایش ها روی اسم آن کلیک کنید.

❇ اکوکاردیوگرافی

پرسش از دکتر تماس با ما

این آزمایش با استفاده از امواج اولتراسوند، تصاویر زنده از ساختار و عملکرد قلب ایجاد می کند. این آزمایش از نظر تشخیصی برای تنگی دریچه میترال بسیار رایج و معمول است.

❇ عکس قفسه سینه با اشعه ایکس

این تست تصویربرداری با استفاده از میزان کمی اشعه، تصاویری از قلب و ریه ایجاد می کند.

❇ اکوکاردیوگرام از طریق مری

در این آزمایش تصویربرداری، پزشک یک دستگاه کوچک را وارد مری شما می کند که امواج فراصوت تولید می کند. این روش تصاویر دقیق تری از اکوکاردیوگرام را ایجاد می کند، زیرا مری درست در سمت راست قلب قرار دارد.

❇ کاتتریزاسیون قلبی

در این روش، پزشک یک لوله بلند و نازک را از طریق بازو، ران یا گردن وارد بدن می کند و آن را به قلب می فرستد. پزشک می تواند از این لوله برای انجام انواع آزمایشات استفاده کند، از جمله گرفتن تصویر از عروق خونی قلب. این روش بیشتر تهاجمی و خطرناک است، اما دقیق ترین روش می باشد.

تست های بی نظمی ریتم قلب

تست هایی که می توانند بر روی ریتم قلب نظارت کنند، الکتروکاردیوگرام و هولتر می باشند.  الکتروکاردیوگرام یا ای کی جی، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کند . هولتر روشی است که فعالیت الکتریکی قلب با استفاده از یک دستگاه مانیتورینگ قابل حمل ثبت می شود. شما معمولا به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت تحت نظارت قرار می گیرید.

✳ تست استرس

پزشک ممکن است از شما بخواهد فعالیت هوازی متوسط انجام دهید و سپس در هنگام تمرین بر روی فعالیت قلب نظارت کند.

درمان تنگی دریچه میترال

درمان تنگی دریچه میترال می تواند بسته به علائم و شدت بیماری متفاوت باشد. اگر شما هیچ علامتی نداشته باشید و فقط تنگی دریچه میترال خفیف داشته باشید، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید.

داروها

اگر تنگی دریچه میترال باعث ایجاد علائم شود، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند. اگرچه داروها مشکل دریچه میترال را حل نمی کنند، اما می توانند به بهبود علائم شما کمک کنند. انواع داروهایی که ممکن است پزشک شما تجویز کند عبارتند از:

• دارو های ضد انعقاد، یا رقیق کننده های خون، برای کاهش خطر لخته شدن خون
• دیورتیک ها برای کاهش تولید مایع از طریق افزایش تولید ادرار
• دارو های ضد آریتمی برای درمان آریتمی های قلبی
• مسدود کننده های بتا یا بتا بلوکر ها برای کاهش ضربان قلب

والولوپلاستی

اگر  بیمار علاوه بر دارو به درمان نیاز داشته باشد، پزشک ممکن است انجام والووپلاستی بالونی میترال را انتخاب کند. در صورتیکه دریچه میترال شما به اندازه ای آسیب دیده نیست که نیاز به جراحی قلب داشته باشید، این روش یک گزینه محسوب می شود.

در طی این روش، پزشک یک کاتتر با یک بالون متصل به آن را از طریق ورید به قلب شما می فرستد. هنگامی که در دریچه میترال قرار می گیرد، پزشک بالون را باد می کند تا دریچه را باز کند. در بعضی موارد، ممکن است لازم باشد که بیش از یک بار این روش را انجام دهید.

عمل جراحی

در برخی موارد ممکن است جراحی ضروری باشد. پزشک ممکن است دریچه میترال را با جراحی ترمیم کند تا عملکرد خود را به درستی انجام دهد. اگر این کار ممکن نیست، پزشک ممکن است دریچه میترال را تعویض کند.

 دریچه جایگزین ممکن است بیولوژیکی باشد، به این معنی که از گاو، خوک و یا انسان گرفته شده باشد. یا ممکن است مکانیکی باشد، به این معنی که دریچه یک یک دستگاه ساخته شده توسط انسان است.

عوارض ناشی از تنگی دریچه میترال

اگر تنگی دریچه میترال درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی شود. شایعترین عارضه ی آن آریتمی است. فیبریلاسیون دهلیزی، که در آن حفره های بالایی قلب به ارتعاش در می آیند، یکی از عوارض آن است. اندوکاردیت و نارسایی قلبی نیز ممکن است رخ دهد.

تنگی دریچه میترال بر روی ریه ها نیز تاثیر می گذارد. ادم ریوی و فشار خون بالا شریان ریوی ممکن است نتیجه ی تنگ شدن دریچه میترال باشند.

بهترین روش ها برای بهبود علائم

اگرچه تغییر در شیوه زندگی نمی تواند تنگی دریچه میترال را اصلاح کند، اما ممکن است علائم شما را تسکین دهد یا از بدتر شدن آن ها جلوگیری کند.

پزشک ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی را پیشنهاد کند. بهتر است مصرف موارد زیر را کم کنید:

• الکل
• کافئین
• محرک های دیگر مانند دارو های سرفه و سرماخوردگی
• نمک

شما باید وزن خود را در محدوده ی سالم نگه دارید. ورزش منظم و رژیم غذایی سالم به شما کمک می کند. ورزش بیش از حد شدید می تواند باعث بدتر شدن علائم شما شود.

دکتر سعید یزدانخواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

برای پرسش از دکتر کلیک کنید.