آیا روماتیسم قلبی کشنده است؟

پرسش از دکتر تماس با ما

بیماری روماتیسم قلبی می تواند به هر قسمتی از قلب از جمله؛ دریچه های قلبی، لایه های قلبی یا عضلات قلبی آسیب برساند. اما بیشتر به دریچه های قلبی آسیب می رساند، به خصوص دریچه هایی که سمت چپ قلب هستند.

عامل بیماری روماتیسم قلبی

بیماری رومایسم قلبی (RHD) ممکن است بعد از یک بار ابتلا به تب روماتیسمی حاد (ARF) ایجاد شود.  تب روماتیسمی حاد توسط عفونتی که عامل آن گروه A باکتری استرپتوکوکوس است، ایجاد می شود.

این عفونت معمولا شامل عفونت گروه A باکتری استرپتوکوکوس در گلو یا ” گلودرد استرپتوکوکوسی” است. بحث مداومی در مورد این که آیا تب روماتیسمی حاد به دلیل عفونت پوستی گروه A باکتری استرپتوکوکوس ایجاد می شود یا خیر وجود دارد.

عوامل خطرزا برای بیماری رماتیسم قلبی

عوامل خطرزا شامل فقر، مناطق پرجمعیت و دسترسی کم به مراقبت های بهداشتی هستند. متوقف کردن دوره های راجعه ی تب روماتیسمی حاد می تواند از ایجاد بیماری روماتیسمی قلبی پیشگیری کند.

وقتی تب حاد روماتیسمی تشخیص داده شود، متوقف کردن دوره های اضافه تر تب روماتیسمی حاد می تواند پیشرفت بیماری را متوقف کند. درمان می تواند علائم را تسکین کرده و خطر ایجاد عوارض را کاهش دهد.

علائم بیماری رماتیسمی قلب

بیماری روماتیسمی قلب همیشه باعث ایجاد علائم نمی شود. اما وقتی علائم ایجاد شوند، ممکن است شامل موراد زیر باشند:

• درد قفسه سینه
• تپش قلب
• کم آوردن نفس هنگام فعالیت
• مشکلات تنفسی هنگام دراز کشیدن (ارتوپنه)
• بیدار شدن از خواب به دلیل نیاز به نشستن یا ایستادن
• تورم (ادم)
• غش کردن (سنکوپ)
• سکته مغزی
• تب مرتبط با عفونت دریچه های آسیب دیده قلب

توضیح تب روماتیسمی

بدون درمان آنتی بیوتیکی، عفونت گلویی که توسط گروه A استرپتوکوکوس ایجاده شده باشد می تواند باعث ایجاد تب روماتیسمی حاد شود.

در افراد حساس، پاسخ ایمنی دو تا سه هفته بعد از عفونت درمان نشده گروه A استرپتوکوکی ایجاد می شود. این پاسخ ایمنی می تواند مغز، پوست، مفصل ها و قلب را هدف قرار دهد و می تواند باعث ایجاد التهاب شود.

تب روماتیسمی حاد می تواند تشخیص داده نشود و این می تواند پیشگیری یا شناخت بیماری روماتیسمی قلبی را با خطا رو به رو کند. عدم شناخت تب حاد روماتیسمی و محدودیت دستیابی به مراکز درمانی قلب می تواند منجر به به تب حاد روماتیسمی تشخیص داده نشده شود.

بیماری روماتیسمی قلب روی دریچه های قلبی تاثیر میگذارد؟

قلب یک پمپ دوگانه با چهار حفره است. هر حفره با یک دریچه بسته می شود. دریچه ها فقط در یک مسیر باز و بسته می شوند، از این رو خون نمی تواند برگردد.

بیماری روماتسیم قلبی اغلب شامل آسیب به دریچه های قلبی می شود. معمولا، دریچه آسیب دیده نمی تواند به طور مناسب باز یا بسته شود. این موضوع با جریان مناسب خونی که از قلب خارج می شود تداخل پیدا می کند. بدون درمان، دریچه آسیب دیده رو به بدتر شدن می رود.

این مشکل می‌تواند منجر به بروز علائم نارسایی قلبی شود. نارسایی قلبی به معنی آن است که قلب نمی تواند خون را به صورت موثر پمپ کند. نیروی بیش از حدی که قلب وارد می کند باعث بزرگ شدن آن می شود.

دیگر عوارض بیماری روماتیسم قلبی شامل عفونت دریچه قلبی آسیب دیده ( اندوکاردیت عفونی ) و سکته مغزی به دلیل لخته ای که در اثر بزرگی قلب یا آسیب دریچه ای ایجاد شده است می باشند. این لخته ( آمبولی ) سپس جدا شده و باعث انسداد عروق خونی مغز و سکته مغزی می شود.

تشخیص بیماری روماتیسم قلبی

تشخیص ممکن است شامل موارد زیر باشد:

❇ معاینه

در حالی که سوفل قلبی ممکن است بیانگر بیماری روماتیسم قلبی باشد، بسیاری از بیماران مبتلا به روماتیسم قلبی سوفلی ندارند.

❇ پیشینه پزشکی

که شامل شواهدی از تب روماتیسمی حاد یا عفونت استرپتوکوکوسی در گذشته است.

❇ عکس قفسه سینه

برای بررسی بزرگ شدن قلب یا تجمع مایع در ریه ها

❇ نوار قلب

برای بررسی این که آیا حفرات قلبی بزرگ شده اند یا این که آیا ریتم قلبی غیرطبیعی (آریتمی) وجود دارد یا خیر.

❇ اکو قلب

برای بررسی هر گونه آسیب یا عفونت دریچه های قلبی یا و یا بررسی نارسایی قلبی در صورت وجود. این مفیدترین روش برای یافتن این که آیا بیماری روماتیسم قلبی وجود دارد یا خیر، می باشد.

درمان بیماری روماتیسم قلب

درمان روماتیسم قلبی بستگی به شدت آن دارد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بستری در بیمارستان برای درمان نارسایی قلب
• آنتی بیوتیک برای درمان عفونت ( به خصوص برای دریچه های قلب )
• داروهای رقیق کننده خون برای پیشگیری از سکته مغزی یا رقیق کردن خون برای تعویض دریچه ها
• جایگزاری بالون از طریق یک ورید برای باز کردن دریچه بسته شده
• جراحی دریچه قلب برای ترمیم یا تعویض دریچه آسیب دیده

پیشگیری از بیماری روماتیسمی قلب

درمان دارویی روماتیسم قلبی شامل کاهش خطر ایجاد عوارض می باشد. گزینه ها شامل موارد زیر هستند:

✅ بررسی منظم توسط متخصص قلب برای پایش قلب

✅ تزریق واکسن آنفولانزا و پنوموکوک

✅ مصرف آنتی بیوتیک منظم  برای پیشگیری از عفونت گروه A باکتری استرپتوکوکوس در گلو و تب روماتیسمی عودکننده

✅ تشخیص به موقع و در موقع مناسب درمان آنتی بیوتیکی گلودرد

✅ بهداشت دهان و دندان مناسب (مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، بررسی های دندان پزشکی و مکمل های مایع فلوراید)، زیرا ورود باکتری از طریق دهان به جریان خون می تواند خطر ایجاد عوارض مانند عفونت لایه درونی قلب را افزایش دهد.

✅ ممکن است به بعضی از افراد قبل از اقدامات دندان پزشکی یا اعمال جراحی برای پیشگیری از بروز عفونت باکتریایی قسمت آسیب دیده قلب، آنتی بیوتیک داده شود.

✅ مراقبت های پیش از بارداری مناسب؛ زیرا بارداری می تواند بیماری روماتیسم قلب را تشدید کند.

توصیه ی پزشک

روماتیسم قلب عارضه ی تب روماتیسمی حاد درمان نشده است. فردی که در گذشته به تب روماتیسمی حاد مبتلا شده است در خطر بیشتری برای ابتلا به روماتیسم قلبی قرار دارد.

تشخیص سریع تب روماتیسمی حاد و استفاده از آنتی بیوتیک پیشگیرانه می تواند از بروز روماتیسم قلبی پیشگیری کند. آنتی بیوتیک محافظت کننده تا زمانی که شخص به ۲۰ تا ۴۰ سالگی برسد ادامه پیدا می کند، این سن بستگی به زمان آخرین ابتلا به تب روماتیسمی حاد و این که آیا به روماتیسم قلبی تبدیل شده است یا خیر، دارد.

به صورت ایده آل، تب روماتیسمی حاد و روماتیسم قلبی قابل پیشگیری هستند. درمان آنتی بیوتیکی (مانند پنیسیلین) برای درمان عفونت گلو باکتریایی گروه A استرپتوکوک می تواند به صورت چشم گیری خطر ایجاد تب روماتیسمی حاد و عارضه آن که روماتیسم قلبی است را کاهش دهد. اگر تب روماتیسمی حاد یا روماتیسم قلبی رخ دهد، آنتی بیوتیک طولانی مدت می تواند از پیشرفت آن و تشدید بیماری پیشگیری کند.

دکتر سعید یزدان خواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

برای پرسش از دکتر کلیک کنید.