والولوپلاستی : درمان مشکلات دریچه های قلب

والولوپلاستی که به نام  جراحی دریچه قلب نیز شناخته می شود یکی از اعمال جراحی است که برای درمان سفتی دریچه میترال و بسته شدن دریچه های قلب استفاده می شود.

پرسش از دکتر تماس با ما

دریچه های قلب را بشناسید

برای اینکه جریان خون به قلب حفظ شود، بین هر اتاقک پمپاژکننده قلب دریچه های مختلفی وجود دارد:

دریچه سه‌لتی: این دریچه بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد.

دریچه ریوی یا پولمونر: که بین بطن راست و سرخرگ ریوی قرار گرفته‌است.

دریچه میترال: این دریچه بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد.

دریچه آئورت: که بین آئورت و بطن چپ است.

چه کسی به جراحی دریچه قلب احتیاج دارد؟

شرایط مختلفی ممکن است پزشک شما را مجاب کند تا برای بهبود سلامت قلبی شما، والولوپلاستی را توصیه کند. برخی از این شرایط عبارت اند از :

سفتی دریچه میترال

اگر دریچه قلب فردی سفت و باریک شده باشد، پزشک مجبور است دریچه قلبش را جراحی کند. در این شرایط دریچه سفت شده، استنوسیس دریچه، و باعث می شود جریان خون کمتری از دریچه عبور کند.

ولی همه کسانی دریچه قلبشان تنگ شده، با این روش درمان نمی شوند.

تنگی دریچه قلب

اگر دریچه های قلب آسیب دیده باشند یا بیمار باشند، خوب کار نمی کنند. شرایطی که ممکن است برای دریچه های قلب مشکل‌ساز باشد، تنگی دریچه قلب (سفتی دریچه) و نارسایی دریچه میترال (سوراخ شدن دریچه) هستند.

عوارض سفتی دریچه قلب

وقتی یک یا چندتا از دریچه های قلب سفت می شوند، ماهیچه قلب باید برای پمپاژ خون به داخل دریچه، تلاش بیشتری بکند. سفتی دریچه گاهی به دلیل بیماری (بیماری هایی مانند تب رماتیسمی و میکروب استافیلوکوکوس) و گاهی به خاطر کهولت سن یا به‌صورت مادرزادی ایجاد می شود.

اگر یک یا چند تا از دریچه های قلب سوراخ شوند، جریان خون به عقب برمی گردد و خون کمتری به سمت اندام های بدن پمپاژ می شود.

علائم بیماری دریچه قلب

بیماری های مربوط به دریچه قلب، ممکن است علائم زیر را از خود نشان دهند:

• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• دشواری در تنفس
• تپش قلب
• ورم (التهاب) پاها، قوزک پا و شکم
• افزایش وزن بر اثر احتباس آب داخل بدن

البته جراحی دریچه قلب می تواند دلایل دیگری هم داشته باشد.

جراحی دریچه قلب چیست؟

این جراحی برای باز کردن دریچه های تنگ و سفت قلب انجام می شود. در جراحی دریچه قلب، پزشک از داخل کشاله ران تیوبی بسیار کوچک، باریک و توخالی به نام میله کتتر را وارد رگ خونی بیمار (که به قلب متصل می شود) می کند و آن را تا آئورت قلب پیش می برد.

وقتی کتتر به دریچه قلب رسید، پزشک بالونی بزرگ سر کاتتر می گذارد و آن را پر از باد می کند (باد را به سمت قلب می فرستد)؛ تا جایی که باله های دریچه قلب با فشار باد باز شوند. بعد از باز شدن دریچه، پزشک بالون را خالی کرده و میله کتتر را از رگ خارج می کند.

خطرات جراحی دریچه قلب

ریسک های ناشی از جراحی دریچه قلب عبارتند از:

✅ خونریزی در ناحیه وارد کردن میله کتتر (کشاله ران)

✅ لخته شدن خون یا آسیب به رگ خونی هنگام وارد کردن میله

✅ از دست دادن خون زیاد (که در این صورت بیمار ممکن است به انتقال خون احتیاج پیدا کند)

✅ عفونت در محل وارد کردن میله

✅  ضربان قلب غیرمعمولی

✅ نارسایی کلیه

✅ سکته یا حمله قلبی

✅ سوراخ شدن بخش جدیدی از قلب یا وخیم تر شدن سوراخ قبلی

✅ شکاف یا پاره شدن دریچه (که در این صورت بیمار به عمل قلب باز نیاز پیدا می کند)

✅ مرگ

عمل دریچه قلب در بارداری

اگر باردار هستید یا احتمال می دهید باردار باشید، قبل از عمل مسئله را به پزشک اطلاع دهید چراکه ممکن است در این جراحی به جنین آسیب برسد. اگر در دوران بارداری در معرض اشعه قرار بگیرید، ممکن است جنین دچار عیب های مادرزادی شود. همچنین اگر در دوران شیردهی هستید، باید پزشک را در جریان بگذارید.

عوارض بعد از عمل دریچه قلب

بعضی از افراد به ماده حاجب پزشکی (ماده‌ای که برای افزایش کنتراست مایعات و ساختارها در تصویربرداری پزشکی به کار می‌رود) حساسیت دارند. اگر به مواد دارویی، ماده کنتراست‌زا، ید یا لاتکس آلرژی دارید، باید از قبل آن را با پزشک در میان بگذارید. همچنین اگر دچار نارسایی کلیه یا بیماری های دیگر مربوط به کلیه هستید، به پزشک بگویید.

علاوه بر این ها، بعضی از افراد ممکن است به علت خوابیدن روی تخت جراحی به مدت طولانی، احساس درد یا ناراحتی داشته باشند.

بسته به شرایط پزشکی بیمار، عمل دریچه قلب ممکن است خطرات دیگری هم داشته باشد. بنابراین قبل از عمل همه مشکلات و نگرانی هایتان را با پزشک در میان بگذارید.

آمادگی های قبل از والولوپلاستی

قبل از عمل پزشک فرایند جراحی را برایتان توضیح می دهد و از شما می خواهد هر سوالی دارید راجع به آن بپرسید.

یک برگه رضایت‌نامه به شما داده می شود تا به‌صورت کتبی اجازه انجام عملیات را به پزشک بدهید. قبل از امضای رضایت‌نامه باید آن را دقیق بخوانید و اگر قسمتی از آن برایتان واضح نبود، از پزشک سوال بپرسید.

اطلاعاتی که باید به دکتر بگویید

اگر نسبت به لاتکس، نوار مغناطیسی، داروی بیهوشی یا بیحسی موضعی و هر داروی دیگری حساسیت دارید، از قبل به پزشک خود بگویید.

اگر باردار هستید یا فکر می کنید ممکن است باردار باشید، آن را با پزشک در میان بگذارید.

اگر در قسمت سینه یا شکمتان پیرسینگ دارید، به دکتر اطلاع دهید.

در مورد همه داروهایی که مصرف می کنید، چه داروهای درمانی و تجویزی و چه داروهای بدون نسخه (مانند مسکن یا مکمل) به پزشک اطلاع دهید.

اگر در قلبتان دستگاه تنظیم‌کننده ضربان دارید به دکتر بگویید.

اگر سابقه اختلال خونریزی دارید یا از داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده خون) و آسپیرین (یا هر داروی دیگری که روی لخته شدن خون اثر می گذارد) استفاده می کنید، به پزشک بگویید. قبل از عمل ممکن است لازم باشد برای مدتی مصرف این داروها را متوقف کنید.

احتمال دارد دکتر قبل از عمل یک تست خون از شما بگیرد تا ببیند فرایند لخته شدن خونتان چقدر طول می کشد. همچنین ممکن است تست های خون دیگری هم از شما بگیرد.

قبل از عمل دریچه قلب

قبل از عمل باید برای چند ساعت غذا نخورید. پزشک مدت دقیق آن را به شما می گوید ولی معمولا فقط برای یک شب است.

پزشک قبل از عمل یک داروی آرامشبخش به شما می دهد تا هنگام عمل آرام باشید.

بسته به شرایط پزشکی‌تان دکتر از شما می خواهد آمادگی های لازم برای جراحی را انجام دهید.

مراحل عمل دریچه قلب

عمل دریچه قلب وقتی در بیمارستان بستری شده‌اید انجام می شود. بسته به شرایط بیمار و روش درمانی پزشک، فرایند جراحی دریچه قلب ممکن است متفاوت باشد.

در کل جراحی دریچه قلب شامل مراحل زیر می شود:

۱- هرگونه جواهرات یا وسایلی که ممکن است با فرایند تداخل داشته باشد را درمی‌آورید ولی اگر از سمعک یا دندان مصنوعی استفاده می کنید، می توانید آن ها را حین عمل داشته باشید.

۲- قبل از عمل باید مثانه‌تان را خالی کنید (دستشویی بروید) و لباس مخصوص جراحی بپوشید.

۳- یکی از پرستاران یا متخصصان سلامت به دست یا بازویتان سرم می زنند تا درصورت لازم بتوانند مواد دارویی و مایع داخل سرم را به داخل رگ هایتان تزریق کنند.

۴- اگر در ناحیه ورود میله کاتتر (کشاله ران) موی زائد زیادی وجود داشته باشد آن قسمت را شیو می کنند.

۵- سپس یکی از متخصصان شما را به دستگاه نوار قلب متصل می کنند تا فعالیت الکتریکی قلبتان را مشاهده کرده و روی آن نظارت داشته باشند. علائم حیاتی (مانند ضربان قلب، فشار خون، ضربان تنفس و سطح اکسیژن خون) هم در حین عمل کنترل می شود.

۶- در اتاق عمل صفحه مانیتورهای زیادی وجود دارد که وقتی دکتر لوله را وارد قلب می کند، علائم حیاتی، تصویر لوله کتتر (که داخل رگ و قلب حرکت می کنند) و ساختار قلب را نشان می دهند.

۷- قبل از شروع عمل از طریق سرم به شما داروی آرامشبخش تزریق می کنند تا آرام شوید ولی به احتمال زیاد همچنان هوشیار باقی می مانید.

۸- یک متخصص سلامت نبض شما را چک می کند و آن را زیر محل تزریق علامت می زند تا بعدا با ضربان های بعد از عمل مقایسه شود.

۹- کمی بیحسی موضعی به محل ورود لوله کتتر تزریق می شود که تا چند ثانیه بعد از تزریق در این ناحیه احساس سوزش خواهید داشت.

۱۰- وقتی داروی بیحسی عمل کرد، جراح یک غلاف (یا معرفی‌کننده) وارد رگ خونی‌تان می کند. معرفی‌‌کننده یک تیوب پلاستیکی است که کتتر از طریق آن وارد رگ خونی می شود و به قلب راه پیدا می کند.

۱۱- وقتی کتتر در محل خود قرار گرفت، دکتر کمی ماده حاجب پزشکی از طریق کتتر به داخل دریچه تزریق می کند تا بتواند آن ناحیه را با مانیتور ببیند. وقتی این ماده وارد سرم می شود، کمی حس متفاوتی خواهید داشت. این ماده ممکن است وارد دهانتان شود و مزه‌ای شبیه به فلز یا شور در دهانتان ایجاد کند یا اینکه باعث سردردی کوتاه شود. این اثرات معمولا فقط برای چند ثانیه اتفاق می افتند.

۱۲- اگر حین عمل مشکلی در تنفس داشتید، حس کردید زیاد عرق می کنید یا احساس بیحالی، خارش، یخی، حالت تهوع، استفراغ یا تپش قلب داشتید، سریع به پزشک بگویید.

۱۳- بعد از تزریق ماده حاجب پزشکی، دکتر از طریق مانیتور آن را مشاهده می کند و از شما می خواهد نفسی عمیق بکشید و برای چند ثانیه آن را حبس کنید.

۱۴- وقتی بالون به میله متصل می شود و جراح آن را باد می کند، برای چند لحظه کوتاه دچار سرگیجه یا حتی درد قفسه سینه می شوید. وقتی باد بالون خارج می شود، این عوامل باید از بین بروند. با این حال اگر حس درد زیادی داشتید و مواردی از جمله درد فک، درد بازو، کوتاهی تنفس یا دشواری در نفس کشیدن را تجربه کردید، به پزشک اطلاع دهید.

۱۵- دکتر ممکن است برای باز کردن دریچه قلب بالون را چندین بار فشار دهد (و باد آن را خالی و پر کند).

۱۶- وقتی دریچه به اندازه کافی باز شد، پزشک لوله کتتر را خارج می کند. سپس محل ورود لوله را با یک پوشش مخصوص می بندد. این پوشش برای اینکه بتواند راه سرخرگ را ببندد، از کلاژن استفاده می کند. همچنین پزشک می تواند با کمک بخیه یا فشار با دست، از بیرون ریختن خون جلوگیری کند. این پزشک است که تصمیم می گیرد بسته به شرایطتان از کدام روش استفاده کند.

۱۷- اگر دکتر تصمیم بگیرد از پوشش مخصوص استفاده کند، یک پارچه ضدعفونی شده و استریل روی محل سوراخ می گذارد ولی اگر از فشار دست استفاده کند، خودش یا دستیارش با دست محل ورود میله را فشار می دهند تا لخته‌ای خون در آن ناحیه شکل بگیرد. وقتی خونریزی قطع شد، چسب زخمی محکم روی آن می زنند تا سوراخ باز نماند.

۱۸- شاید پزشک تصمیم بگیرد معرفی‌کننده یا غلاف را برای چهار تا شش ساعت از محل خارج نکند. این کار، برای این است که تاثیر داروهای رقیق‌کننده تمام شود و خون به بیرون نریزد. در این مدت زمان باید دراز بکشید. اگر در این زمان درد داشتید یا راحت نبودید، پزشک برایتان دارو تجویز می کند تا آرام شوید.

۱۹- بعد از آن شما را به بخش ریکاوری می برد. توجه داشته باشید که اگر محل ورود کتتر روی رانتان باشد، نمی توانید برای چند ساعت پایتان را خم کنید. برای اینکه این موضوع را یادتان نرود و ناخواسته پایتان را خم نکنید، زانو و ساقه پای سمت چپتان را به زیر تشک متصل می کنند تا صاف باقی بماند و آسیب نبیند.

مراقبت بعد از جراحی دریچه قلب

این مراقبت ها به دو دسته مراقبت های در بیمارستان و مراقبت های خانگی تقسیم می شود. پس از عمل تا ساعاتی تحت نظارت هستید تا پزشک از صحت و سلامت شما اطمینان حاصل کند.

ممکن است نیاز به یک روز بستری در بیمارستان داشته باشید تا پزشک از نبود عوارض پس از عمل مطمئن شود.

در مراقبت های خانه مهم ترین گام مراقبت از زخم محل ورود کاتتر است. پزشک به شما دستوراتی می دهد که با رعایت آن ها بتوانید سریع تر به زندگی عادی باز گردید.

دکتر سعید یزدان خواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوگرافی

برای پرسش از دکتر کلیک کنید.