آیا آمبولی ریه درمان می شود؟

آمبولی ریه به یک لخته خون گفته می شود که در ریه ها به وجود می آید. این لخته خون می تواند به بخشی از ریه آسیب برساند. این آسیب به وسیله ی محدود شدن جریان خون آن قسمت، کاهش سطوح اکسیژن در خون و تاثیر بر دیگر اندام ها صورت می گیرد.

لخته های خونی بزرگ یا متعدد می توانند کشنده باشند. این نوع انسداد می تواند تهدید کننده زندگی فرد باشد. طبق تحقیقات، این انسداد سبب مرگ یک سوم افرادی می شود که در آن ها تشخیص یا درمان لخته صورت نمی گیرد. با این حال، درمان اورژانسی و فوری آمبولی ریه به شدت احتمال ابتلا به آسیب دائمی ریوی را کاهش می دهد.

علت آمبولی ریه

لخته های خون می توانند به دلایل متعددی تشکیل شوند. آمبولی های ریوی اغلب توسط ترومبوز ورید های عمقی صورت می گیرند.

در این مورد، لخته های خون در سیاهرگ هایی تشکیل می شوند که در عمق بدن وجود دارند. لخته های خونی که اغلب سبب آمبولی های ریوی می شوند در پاها یا لگن تشکیل می شوند. لخته های خون در ورید های عمقی بدن می توانند چندین عامل مختلف داشته باشند که شامل موارد زیر می شوند:

# آسیب یا جراحت

جراحاتی مانند شکستگی های استخوانی یا پارگی های عضلانی می توانند سبب آسیب به عروق خونی شده و منجر به تشکیل لخته خون شوند.

# بی تحرکی

در دوره های طولانی بی تحرکی، جاذبه سبب می شود تا خون در پایین ترین قسمت های بدن جمع شود که این حالت منجر به تشکیل لخته خون می شود.

این اتفاق می تواند هنگامی رخ دهد که فرد در یک سفر طولانی مدت دائما نشسته و یا در دوره بهبودی پس از یک بیماری در تخت دراز کشیده است.

# شرایط پزشکی

برخی وضعیت های سلامتی می توانند لخته شدن خون را بسیار آسان کنند که این در نهایت به آمبولی ریه منجر می شود. برخی روش های درمانی بیماری ها مانند جراحی یا شیمی درمانی برای سرطان نیز می توانند سبب تشکیل لخته های خون شوند. عوامل خطر دیگری هم وجود دارند که احتمال ابتلای فرد به نوعی از لخته های خونی را افزایش داده و سبب آمبولی ریه می شوند.

عوامل خطر آمبولی ریه

عواملی که خطر ابتلا به ترومبوز ورید های عمقی و آمبولی ریوی را افزایش می دهند شامل موارد زیر می شوند:

• سرطان
• سابقه خانوادگی آمبولی
• شکستگی های استخوان پا یا لگن
• حالات پر انقعادی یا اختلالات ژنتیکی در انعقاد خون از جمله فاکتور V leiden، جهش ژنی پروترومبین و افزایش میزان هموسیستئین
• داشتن سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
• عمل جراحی بزرگ
• چاقی
• سبک زندگی کم تحرک
• سن بالای ۶۰ سال
• مصرف استروژن یا تستوسترون

علائم آمبولی ریه

علائم آمبولی ریوی به اندازه لخته و محل انسداد ریه بستگی دارند. شایع ترین علامت آمبولی ریه تنگی نفس است. این تنگی نفس می تواند ناگهانی و یا تدریجی باشد. دیگر علائم آمبولی ریوی شامل موارد زیر می شوند:

• اضطراب
• سردی یا آبی رنگ شدن پوست
• درد در قفسه سینه که می تواند تا به بازو، فک، گردن و شانه منتشر شود.
• غش کردن
• ضربان غیر عادی قلب
• احساس سبکی در سر
• تنفس سریع
• ضربان سریع قلب
• بی قراری
• بالا آوردن خون
• ضعیف بودن نبض

⚠نکته: در صورتی که فرد یک یا بیش از یک مورد از این علائم و مخصوصا تنگی نفس را داشته باشد، باید فورا پیگیر مراقبت پزشکی باشد.

انواع آمبولی ریه

 شایع ترین نوع آمبولی ریوی یک لخته خون می باشد. امکان دارد هر چیزی که در جریان خون وارد شده و سبب انسداد شریان های کوچک تر شود یک آمبولی ریوی باشد. برای نمونه می توان به چربی مغز یک استخوان شکسته شده، بخشی از یک تومور یا بافت دیگر و حباب های هوا اشاره کرد.

یک نوع نادر از آمبولی در دوران بارداری اتفاق می افتد که معمولا در حین زایمان یا فورا پس از تولد نوزاد رخ می دهد. در این مورد، مقداری از مایع آمنیوتیک (مایعی که نوزاد را احاطه کرده است) به درون جریان خون مادر وارد شده و به ریه ها می رسد.

تشخیص آمبولی ریه

در برخی موارد، تشخیص یک آمبولی ریوی می تواند دشوار باشد. این مخصوصا زمانی صادق است که فرد به یک بیماری زمینه ای قلبی یا ریوی مانند آمفیزم یا فشار خون بالا مبتلا باشد.

هنگامی که فرد برای علائم خود به دکتر مراجعه می کند، او در ارتباط با سلامت عمومی فرد و هرگونه بیماری که از قبل به آن ابتلا دارد سوال می پرسد. پزشک معمولا یک مورد یا بیش تر از آزمایش های زیر را برای تشخیص علت علائم فرد انجام می دهد:

#تصویر برداری اشعه ایکس از قفسه سینه

این آزمایش استاندارد و غیر تهاجمی پزشک را قادر می سازد تا قلب، ریه و هرگونه مشکل در استخوان های اطراف ریه را به همراه جزئیات مشاهده کند.

#الکترو کاردیوگرافی (ECG)

آزمایش الکتروکاردیوگرافی فعالیت الکتریکی قلب را سنجش می کند.

#MRI

پرسش از دکتر تماس با ما

این آزمایش با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی تصاویری با جزئیات به وجود می آورد.

#سی تی اسکن

این آزمایش تصویر برداری پزشک را قادر می سازد تا تصاویری را از چند مقطع (زاویه دید) ریه مشاهده کند. همچنین، احتمال دارد انجام یک آزمایش خاص به نام اسکن V/Q درخواست شود.

#آنژیوگرافی ریوی

این آزمایش شامل ایجاد یک برش کوچک می شود که از آن طریق پزشک می تواند یک ابزار مخصوص را به درون سیاهرگ های فرد هدایت کند. پزشک یک نوع رنگ مخصوص را تزریق خواهد کرد تا عروق خونی ریه قابل دیدن شوند.

#سونوگرافی داپلکس عروقی

این آزمایش از امواج رادیویی استفاده می کند تا جریان خون و وجود لخته ها را در پاها بررسی و قابل دیدن کند.

#ونوگرافی (رگ نگاری)

این مورد یک تصویر برداری ویژه از سیاهرگ های پا به وسیله اشعه ایکس است.

#آزمایش دی دایمر

آزمایش دی دایمر یک نوع آزمایش خون است.

درمان آمبولی ریه

درمان آمبولی ریوی به اندازه لخته و موقعیت آن بستگی دارد.

#درمان دارویی

در صورتی که مشکل جزئی بوده و زود هنگام تشخیص داده شود پزشک می تواند مصرف برخی دارو ها را به عنوان درمان برای فرد در نظر گیرد. برخی دارو ها می توانند لخته های خونی را تجزیه کنند. دارو هایی که پزشک می تواند تجویز کند شامل موارد زیر می شوند:

✔ضد انعقادها

نمونه هایی از این داروها که بنام رقیق کننده های خون نیز شناخته می شوند، هپارین و وارفارین هستند. این داروها مانع از تشکیل لخته های خونی جدید شده و می توانند در مواقع اورژانسی جان بیمار را نجات دهند.

✔تجزیه کننده های لخته خون (ترومبولیتیک ها)

این داروها سرعت تجزیه لخته خون را افزایش می دهند. این داروها معمولا برای مواقع اورژانسی استفاده می شوند، زیرا عوارض جانبی آن ها می تواند شامل مشکلات خونریزی خطرناکی شود.

#جراحی

ممکن است جهت برداشتن لخته های خونی مشکل ساز، مخصوصا آن هایی که جریان خون قلب یا ریه را محدود می کنند به جراحی نیاز باشد. طبق تحقیقات، برخی فرایند های جراحی که ممکن است پزشک در موارد آمبولی ریوی استفاده کند شامل موارد زیر می شوند:

✔فیلتر وریدی

در این روش، پزشک یک برش کوچک ایجاد کرده و سپس از یک سیم نازک استفاده می کند تا یک فیلتر کوچک را در بزرگ سیاهرگ زیرین بیمار قرار دهد. بزرگ سیاهرگ زیرین، وریدی اصلی است که از پاها به سمت راست قلب منتهی می شود. این فیلتر مانع رفتن لخته های خون از پاها به سمت ریه ها می شود.

✔برداشت لخته

یک لوله باریک به نام کاتتر لخته های خونی بزرگ را از درون شریان به بیرون مکش می کند. این روش کاملا موثر نیست زیرا دشواری هایی به همراه داشته و همواره روش درمانی نیست که بر دیگر روش ها ترجیح داده شود.

✔جراحی باز

پزشکان تنها در مواقع اورژانسی از جراحی باز استفاده می کنند. در این مواقع شخص در شوک قرار داشته یا داروهای تجزیه کننده لخته پاسخگو نیستند.

مراقبت پس از درمان

پس از اینکه فرد درمان مناسب را برای آمبولی ریوی در بیمارستان دریافت کرد، به او توصیه می شود که عامل زمینه ای این مشکل را درمان کند، این عامل معمولا ترومبوز وریدهای عمقی می باشد.

فرد احتمالا شروع به مصرف داروهای ضد انعقاد مانند هپارین و وارفارین خواهد کرد تا از تشکیل دوباره لخته های خونی جلوگیری شود. احتمالا بیمار نیاز داشته باشد تا جوراب های فشاری (مانند جوراب هایی تنگ هستند) پوشیده یا از وسیله دیگری برای جلوگیری از تشکیل لخته در پاهای خود استفاده کند.

ورزش دادن پاها به طور منظم یک مورد کلیدی، پس از آمبولی ریه می باشد. پزشک دستورالعمل های کامل را در ارتباط با چگونگی مراقبت از خود جهت پیشگیری از لخته های خونی در آینده به بیمار خواهد داد.

دکتر سعید یزدانخواه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی